جشنواره ساز جهانی عود در هرمز

جشنواره ساز جهانی عود در هرمز، رویدادی فرهنگی است که نوای عود، این ساز باستانی و جهانی را در قلب جزیره رنگین کمان طنین انداز می کند و فرصتی بی نظیر برای تجربه پیوند عمیق هنر، تاریخ و طبیعت بکر جنوب ایران فراهم می آورد. این جشنواره به منظور گرامیداشت عودسازان و عودنوازان و جشن ثبت جهانی این ساز در یونسکو برگزار می شود.

جزیره هرمز، نگین درخشان خلیج فارس، همواره محفلی برای تلاقی فرهنگ ها و هنرها بوده است. تصور کنید در کنار سواحل سرخ فام و دره های پر رمز و راز این جزیره شگفت انگیز، نوای دلنشین عود در فضا می پیچد و جان و روح هر شنونده ای را نوازش می دهد. جشنواره ساز جهانی عود در هرمز، فراتر از یک رویداد موسیقایی صرف، جشنی است برای پاسداشت میراثی کهن و پیوندی ناگسستنی میان ایران و جهان. این رویداد بی نظیر، نه تنها فرصتی برای غرق شدن در دنیای سحرآمیز موسیقی عود است، بلکه راهنمایی جامع برای علاقه مندان به فرهنگ، گردشگران کنجکاو و پژوهشگران دلسوز به شمار می رود تا ابعاد مختلف این ساز جهانی و جزیره میزبان آن را کشف کنند. در این مقاله، به سفری عمیق در دل تاریخ عود، جزئیات برگزاری این جشنواره باشکوه و راهنمای کامل سفر به هرمز خواهیم رفت.

عود: سفری به تاریخ و هویت یک ساز جهانی

عود، سازی که هزاران سال است در رگ های موسیقی شرق جریان دارد، نه فقط یک آلت موسیقی، بلکه یک راوی بی صدا از تاریخ، فرهنگ و تمدن های کهن است. نوای گرم و دلنشین آن، حکایت از شب های پر ستاره کویر، داستان های حماسی شاهنامه ها و غزل های عاشقانه حافظ دارد.

آشنایی با ساز عود (بربط): ریشه ها، اجزا و ویژگی های منحصربه فرد

عود، یا همان بربط، سازی است که ریشه های عمیقی در فرهنگ و تمدن ایران باستان دارد. مورخان و باستان شناسان ردپای آن را در نقوش برجسته و آثار باستانی دوران ساسانی و حتی پیش از آن یافته اند. این ساز، که نام بربط را نیز یدک می کشد، از دیرباز در مجالس بزم و محافل عرفانی ایرانیان حضور پررنگی داشته و به تدریج مسیر خود را به سایر نقاط جهان، از جمله سرزمین های عربی، ترکیه، شمال آفریقا و حتی اروپا (با نام لوت) گشوده است.

ساختار ظاهری عود، همچون داستان های کهن، پر از رمز و راز است. کاسه طنین بزرگ و گلابی شکل آن که معمولاً از چوب های باارزش و خوش صدا نظیر توت، آبنوس، گردو و گاهی شمشاد ساخته می شود، قلب تپنده این ساز است. هر یک از این چوب ها، رنگ و طنینی خاص به صدای عود می بخشند. دسته کوتاه عود که فاقد پرده بندی ثابت است، به نوازنده امکان می دهد تا ریزترین نوانس ها و مقام های موسیقی شرقی را با ظرافت تمام اجرا کند. سیم های عود، که معمولاً از جنس روده حیوانات و امروزه از نایلون یا فنر فولادی با روکش ابریشم ساخته می شوند، بر روی گوشی های چوبی تنظیم می شوند و صدایی گرم، بم و در عین حال شفاف را تولید می کنند که قابلیت همراهی با انواع سازها و آوازها را دارد.

عود در موسیقی کلاسیک ایرانی، نقشی محوری ایفا می کند و به عنوان یکی از سازهای اصلی در ردیف موسیقی ایرانی شناخته می شود. همچنین، در موسیقی عربی (با نام العود) و ترکی (با نام عود) نیز جایگاه ویژه ای دارد و در اجراهای تک نوازی و گروه نوازی، جلوه های بی بدیلی از خود نشان می دهد. ویژگی های منحصر به فرد عود، مانند قابلیت اجرای کوک های مختلف و انعطاف پذیری در اجرای مقام ها و گوشه های متنوع، آن را به سازی همه کاره و محبوب در میان هنرمندان تبدیل کرده است.

افتخار جهانی: ثبت عود در فهرست میراث ناملموس یونسکو

اهمیت و جایگاه جهانی عود، با ثبت آن در فهرست میراث ناملموس یونسکو، مهر تاییدی بین المللی دریافت کرد. این اتفاق مهم، نه تنها برای ایران، بلکه برای تمام کشورهایی که عود جزئی جدایی ناپذیر از فرهنگ موسیقایی آن هاست، مایه ی افتخار بود. در دسامبر ۲۰۲۲، در هفدهمین نشست کمیته بین دولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو که در شهر رباط مراکش برگزار شد، هنر ساختن و نواختن عود به صورت مشترک با کشور سوریه به عنوان هجدهمین میراث فرهنگی ناملموس ایران به ثبت جهانی رسید.

ثبت جهانی هنر ساخت و نواختن عود در یونسکو، به عنوان میراث مشترک ایران و سوریه، گامی بلند در جهت حفظ و ترویج این ساز باستانی در سطح بین المللی است.

این ثبت جهانی، صرفاً یک افتخار ملی نیست، بلکه یک مسئولیت بین المللی را نیز به همراه دارد. به این معنا که کشورهای عضو متعهد می شوند تا برای حفاظت، مستندسازی، آموزش و انتقال این دانش و مهارت نسل به نسل، تلاش کنند. برای ایران، این اتفاق فرصتی یگانه برای معرفی هرچه بیشتر ریشه های عمیق و اصالت عود به جهانیان و تاکید بر نقش بی بدیل خود در تاریخ این ساز باستانی است. این ثبت، همچنین می تواند به تقویت همکاری های فرهنگی بین المللی و تبادل دانش و تجربه میان هنرمندان و پژوهشگران عود در سراسر جهان کمک کند.

جشنواره ساز جهانی عود در هرمز: نگین رویدادهای فرهنگی جنوب

زمانی که ساز عود با میراث کهن خود، در بستر جزیره ای با طبیعت بکر و چشم نواز هرمز جان می گیرد، رویدادی خلق می شود که قلب هر فرهنگ دوست و هنردوست را به تپش وا می دارد. جشنواره ساز جهانی عود در هرمز، نمادی از این پیوند عمیق است.

رویدادِ بی تکرار: تاریخ دقیق و مکان برگزاری

جزیره هرمز، در سال ۱۴۰۱ میزبان جشنواره ساز جهانی عود بود؛ رویدادی که نویدبخش احیای هنر عودنوازی و عودسازی در قلب خلیج فارس بود. این جشنواره، با هدف گرامیداشت عودسازان و عودنوازان و جشن ثبت جهانی ساز عود در یونسکو، در دو بخش مجزا برگزار شد. نخست، یک نشست تخصصی و نمایشگاه در تاریخ ۱۲ اسفند ماه ۱۴۰۱، و سپس، مراسم اصلی جشنواره در ۲۴ اسفند ماه ۱۴۰۱، که هر دو با استقبال گسترده هنرمندان و علاقه مندان مواجه شدند. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان در آن زمان تاکید کرد که این استان، مهد عود و عودنوازی در ایران است و برگزاری چنین رویدادی در هرمز، به واسطه پیشینه غنی آن، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

مکان برگزاری این جشنواره در جزیره هرمز، به دقت انتخاب شده بود تا بتواند پیوندی عمیق میان موسیقی و محیط طبیعی و تاریخی جزیره ایجاد کند. با وجود آنکه جزئیات دقیق محل برگزاری تمامی برنامه ها از سوی برگزارکنندگان به طور عمومی اعلام نشده بود، انتظار می رفت که مکان هایی نظیر قلعه پرتغالی ها، با معماری باستانی و منظره رو به دریا، یا مراکز فرهنگی و بوم گردی محلی که حس اصالت و نزدیکی با مردم بومی را منتقل می کنند، میزبان بخش هایی از این رویداد باشند. زیبایی های بصری هرمز، از سواحل رنگین تا دره های شگفت انگیز، خود بستر مناسبی را برای ثبت خاطراتی فراموش نشدنی از این رویداد هنری فراهم آورد.

از نشست های تخصصی تا اجراهای دلنشین: آنچه در جشنواره انتظار می رود

جشنواره ساز جهانی عود در هرمز، تنها به شنیدن موسیقی محدود نمی شود؛ بلکه دریچه ای به سوی ابعاد مختلف این هنر می گشاید. اهداف اصلی این جشنواره، پاسداشت میراث فرهنگی ناملموس ایران، تقویت جایگاه عود در موسیقی ملی و بین المللی، و ایجاد فضایی برای تبادل دانش و تجربه میان هنرمندان بود.

برنامه های جشنواره، طیف وسیعی از فعالیت ها را شامل می شد که برای هر سلیقه ای جذابیت داشت:

1. نشست های تخصصی: پژوهشگران، اساتید و تاریخ دانان موسیقی به بررسی تاریخچه عود، نقش آن در فرهنگ های مختلف، و تکنیک های ساخت و نواختن می پرداختند. این نشست ها برای دانشجویان و پژوهشگران، منبعی غنی از اطلاعات دست اول بود.
2. کارگاه های آموزشی: فرصتی بی نظیر برای علاقه مندان به یادگیری عود یا تکمیل مهارت های خود، زیر نظر اساتید برجسته ملی و بین المللی فراهم می آمد. این کارگاه ها، پلی میان نسل های مختلف نوازندگان ایجاد می کرد.
3. نمایشگاه ساز: عودسازان چیره دست، آثار خود را به نمایش می گذاشتند. در این نمایشگاه ها، بازدیدکنندگان می توانستند با انواع عودها، جنس چوب ها، ظرافت های ساخت و تفاوت های صوتی آن ها آشنا شوند و حتی فرصت خرید یک ساز منحصر به فرد را پیدا کنند.
4. اجراهای زنده: قلب تپنده جشنواره، اجراهای زنده توسط هنرمندان برجسته عودنواز از ایران و سایر کشورها بود. تصور کنید نوای عود در فضایی باز، زیر آسمان پرستاره هرمز و با پس زمینه قلعه تاریخی پرتغالی ها، چه حس و حالی را به مخاطب منتقل می کند. این اجراها، تجربه ای بی بدیل از تلفیق موسیقی اصیل و زیبایی های طبیعی جزیره بود.

حضور مسئولین کشوری و استانی، به ویژه معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، نشان از اهمیت این رویداد در سطح ملی داشت. همچنین، همکاری بخش خصوصی با اداره کل میراث فرهنگی هرمزگان، به پویایی و کیفیت برگزاری جشنواره کمک شایانی کرد. این جشنواره، نه تنها محفلی برای هنرمندان بود، بلکه با جذب گردشگران و علاقمندان از سراسر کشور، به رونق اقتصادی و فرهنگی جزیره هرمز نیز کمک کرد.

چرا شرکت در این جشنواره یک تجربه فراموش نشدنی است؟

شرکت در جشنواره ساز جهانی عود در هرمز، فراتر از تماشای یک رویداد هنری است؛ این یک سفر به دل فرهنگ، تاریخ و طبیعت است که خاطرات آن تا مدت ها در ذهن و روح آدمی باقی می ماند. دلایل متعددی وجود دارد که این تجربه را بی نظیر و فراموش نشدنی می سازد:

1. ترکیب بی نظیر هنر و طبیعت: کمتر رویدادی در جهان یافت می شود که در آن نوای سحرآمیز یک ساز باستانی، در کنار طبیعت بکر و منحصربه فرد جزیره ای با خاک های رنگین کمان طنین انداز شود. این تلفیق، حسی از آرامش، هیجان و زیبایی را به طور همزمان به انسان هدیه می دهد.
2. فرصت آشنایی با فرهنگ و هنر غنی جنوب ایران: هرمزگان، مهد فرهنگ و موسیقی جنوب ایران است. این جشنواره، دریچه ای به سوی آداب و رسوم، موسیقی محلی، و هنرهای دستی این منطقه می گشاید و به بازدیدکنندگان این امکان را می دهد تا با عمق و غنای فرهنگ ایرانی از نزدیک آشنا شوند.
3. دیدار با اساتید و علاقمندان به عود: جشنواره، محفلی است برای گردهمایی اساتید برجسته عودنوازی و عودسازی، پژوهشگران، و همچنین ده ها علاقه مند از سراسر جهان. این فرصت برای تبادل نظر، یادگیری و ایجاد ارتباطات جدید، بسیار ارزشمند است.
4. حمایت از میراث فرهنگی کشور: با شرکت در این جشنواره، به طور مستقیم از حفظ و ترویج یکی از مهم ترین میراث های فرهنگی ناملموس ایران حمایت می کنید. این حمایت، به نسل های آینده کمک می کند تا با ریشه های فرهنگی خود آشنا شوند و این هنر ارزشمند را زنده نگه دارند.
5. تجربه ای متفاوت از سفر: سفر به هرمز و شرکت در جشنواره، تجربه ای فراتر از یک سفر تفریحی عادی است. این سفری است که روح و ذهن را غنی می سازد و دیدگاه جدیدی نسبت به هنر و زندگی ارائه می دهد.

صدای عود، با ریشه های کهن خود، در کنار طبیعت مسحورکننده هرمز، روایتی زنده از شکوه گذشته و حال ایران است که هر لحظه آن، به تجربه ای فراموش نشدنی تبدیل می شود.

راهنمای سفر به جزیره هرمز: جاذبه هایی فراتر از انتظار

جزیره هرمز، نه تنها میزبان جشنواره ساز جهانی عود است، بلکه خود به تنهایی مقصدی سحرآمیز برای هر گردشگری است که به دنبال تجربه ای متفاوت و عمیق از طبیعت و فرهنگ ایران است.

هرمز کجاست و چرا باید به آن سفر کرد؟

هرمز، جزیره ای بیضی شکل و کوچک با مساحت ۴۲ کیلومتر مربع، در ۸ کیلومتری بندرعباس و در قلب خلیج فارس قرار دارد. این جزیره، به دلیل ویژگی های منحصربه فرد زمین شناسی و خاک های رنگارنگ خود، لقب موزه زمین شناسی یا جزیره رنگین کمان را به خود اختصاص داده است. از خاک های قرمز و نارنجی گرفته تا زرد، سفید، سیاه، و حتی خاک نقره ای، همگی در این جزیره خودنمایی می کنند و چشم اندازهایی خیره کننده خلق کرده اند که در کمتر نقطه ای از جهان می توان یافت. این خاک ها نه تنها برای گردشگران جذابیت بصری دارند، بلکه در صنایع دستی و حتی خوراکی های محلی نیز کاربرد دارند و مهم ترین سوغات جزیره به شمار می آیند.

سفر به هرمز، فرصتی برای کاوش در جاذبه های طبیعی و تاریخی بی نظیر است:

• دره سکوت یا دره نمکی: با صخره های نمکی درخشان و کریستال های نمک که زیر نور خورشید می درخشند، مکانی آرام و انرژی بخش است که گفته می شود به دلیل وجود نمک، ارتعاشات مثبت را تقویت می کند.
• دره مجسمه ها: باد و باران در طول هزاران سال، صخره ها را به شکل های عجیب و غریب و شبیه به حیوانات و موجودات افسانه ای تراشیده اند که تخیل هر بیننده ای را به پرواز درمی آورد.
• قلعه پرتغالی ها: یادگاری از دوران استعمار و یکی از مهم ترین بناهای تاریخی هرمز، که با دیوارهای سنگی و توپ های قدیمی اش، داستان های بسیاری از گذشته را روایت می کند.
• ساحل نقره ای: ساحلی که ذرات درخشان و براق آن، همچون پولک های نقره ای، در زیر نور خورشید می درخشند و تجربه ای جادویی برای قدم زدن فراهم می آورند.
• موزه دکتر نادعلیان: موزه ای هنری و محیطی که توسط هنرمند نامدار، احمد نادعلیان، در خانه ای قدیمی برپا شده و آثار هنری بومی و جهانی را به نمایش می گذارد و نقش مهمی در آگاهی بخشی محیط زیستی دارد.
• معدن خاک سرخ: این معدن نه تنها منبع رنگ های طبیعی است بلکه خود یکی از جاذبه های دیدنی هرمز به شمار می رود.

بهترین زمان برای بازدید و شرکت در جشنواره

بهترین زمان برای سفر به جزیره هرمز و شرکت در جشنواره ساز جهانی عود، فصول پاییز و زمستان است. در این ماه ها، آب و هوای جنوب ایران و به خصوص جزیره هرمز، بسیار مطبوع و دلپذیر است. دمای هوا معتدل بوده و از رطوبت و گرمای طاقت فرسای تابستان خبری نیست. این شرایط آب و هوایی، پیاده روی و گشت و گذار در طبیعت بکر جزیره را بسیار لذت بخش می کند. معمولاً جشنواره های فرهنگی و هنری نیز در همین زمان ها برنامه ریزی می شوند تا هم گردشگران داخلی و خارجی بتوانند با آسایش بیشتری سفر کنند و هم از شرایط آب و هوایی دلپذیر منطقه بهره مند شوند. به همین دلیل، اگر قصد سفر به هرمز و تجربه این رویداد بی نظیر را دارید، پاییز و زمستان را در برنامه خود بگنجانید.

چگونه به هرمز سفر کنیم؟ مسیرهای دسترسی دقیق و آسان

سفر به جزیره هرمز، با وجود اینکه جزیره ای کوچک است، بسیار آسان و در دسترس است. برای رسیدن به این نگین خلیج فارس، چند مسیر اصلی وجود دارد که در ادامه به تشریح دقیق آن ها می پردازیم:

1. مسیر اصلی از بندرعباس:
   • تا بندرعباس: می توانید از شهر خود با هواپیما به فرودگاه بین المللی بندرعباس سفر کنید. همچنین، سفر با قطار به بندرعباس، تجربه ای راحت و دلنشین را به خصوص برای علاقه مندان به سفر با راه آهن فراهم می کند. اگر ترجیح می دهید با خودروی شخصی سفر کنید، جاده های منتهی به بندرعباس از کیفیت مناسبی برخوردار هستند.
   • از بندرعباس به هرمز: مهم ترین و متداول ترین راه برای رسیدن به هرمز، استفاده از قایق یا لنج از بندر شهید حقانی بندرعباس است. این سفر دریایی، تنها حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه به طول می انجامد و خود تجربه ای هیجان انگیز از تماشای خلیج فارس است. قایق ها و لنج ها از صبح زود تا غروب آفتاب به طور منظم در این مسیر تردد می کنند.
2. مسیر از قشم به هرمز:
   • اگر پیش از این به قشم سفر کرده اید یا قصد دارید ترکیبی از قشم و هرمز را تجربه کنید، می توانید از قشم نیز به هرمز بروید. از بندر ذاکری یا بندر لافت در جزیره قشم، قایق ها و لنج هایی به سمت هرمز حرکت می کنند. این مسیر نیز معمولاً کمتر از یک ساعت زمان می برد.

نکات مهم برای سفر دریایی و توصیه های ایمنی:

• همیشه قبل از سفر دریایی، از وضعیت آب و هوا مطلع شوید؛ در صورت مواج بودن دریا، ممکن است تردد قایق ها با تأخیر یا لغو همراه باشد.
• در ایام شلوغی و تعطیلات، سعی کنید زودتر به بندر مراجعه کنید تا با مشکل صف یا کمبود قایق مواجه نشوید.
• حتی در هوای آفتابی، ممکن است در دریا باد خنکی بوزد، بنابراین همراه داشتن یک ژاکت سبک توصیه می شود.

پیشنهاد اقامت:

در جزیره هرمز، اقامتگاه های بومگردی و خانه های محلی متعددی وجود دارد که تجربه ای اصیل از زندگی جزیره ای را ارائه می دهند. این اقامتگاه ها معمولاً توسط مردم بومی اداره می شوند و فرصت آشنایی با فرهنگ و آشپزی محلی را فراهم می کنند. اگر ترجیح می دهید در هتل اقامت کنید، می توانید در بندرعباس یا قشم هتل رزرو کرده و روزانه به هرمز سفر کنید.

حمل و نقل در جزیره:

در جزیره هرمز، تردد با خودروی شخصی ممنوع است و برای گشت و گذار در جزیره، می توانید از سه چرخه های محلی (توک توک)، موتور سیکلت های اجاره ای یا دوچرخه استفاده کنید. رانندگان سه چرخه معمولاً راهنماهای خوبی نیز هستند و شما را به تمامی جاذبه ها می رسانند و اطلاعات مفیدی ارائه می دهند.

توصیه های ضروری سفر:

همراه داشتن آب کافی، کرم ضد آفتاب با SPF بالا، کلاه آفتاب گیر، و عینک آفتابی برای محافظت در برابر نور شدید خورشید و گرمای هوا ضروری است. همچنین، کفش های راحت و مناسب پیاده روی برای گشت و گذار در طبیعت جزیره بسیار کمک کننده خواهند بود.

برخلاف تصور برخی که سفر به هرمز را دشوار می پندارند، این جزیره به راحتی از طریق بندرعباس و قشم قابل دسترسی است و تنها با یک سفر دریایی کوتاه، می توان به آن رسید.

نکات پایانی و توصیه های مسئولانه برای تجربه ای بهتر

سفر به جزیره هرمز و شرکت در جشنواره ساز جهانی عود، فراتر از یک تفریح ساده، تجربه ای فرهنگی و آموزشی است. برای اینکه این تجربه برای شما و برای جزیره میزبان، بهترین شکل ممکن را داشته باشد، رعایت نکاتی ضروری است.

اهمیت حفظ محیط زیست بکر جزیره هرمز و احترام به فرهنگ بومی، از اساسی ترین مسئولیت های هر گردشگر است. خاک های رنگین، سواحل درخشان و طبیعت منحصربه فرد هرمز، گنجینه ای طبیعی است که باید برای نسل های آینده نیز حفظ شود. از ریختن زباله در طبیعت به شدت خودداری کنید، از برداشتن بیش از حد خاک های رنگی و سنگ های معدنی بپرهیزید و تلاش کنید کمترین اثر منفی را بر محیط زیست بگذارید. با انتخاب اقامتگاه های بومگردی و خرید سوغات محلی، به اقتصاد جزیره و معیشت مردم بومی کمک کنید. این اقدام نه تنها حمایت از آن هاست، بلکه به شما فرصت می دهد تا با صنایع دستی اصیل و زندگی روزمره مردم هرمز از نزدیک آشنا شوید.

برای برنامه ریزی دقیق تر سفر و اطمینان از جزئیات رویدادهای آینده، همواره اخبار و اطلاعیه های رسمی را از طریق کانال های معتبر پیگیری کنید. این کار به شما کمک می کند تا از زمان برگزاری دقیق جشنواره های آتی، برنامه ها و هرگونه تغییر احتمالی مطلع شوید. با رعایت این نکات، نه تنها سفری به یادماندنی برای خود رقم خواهید زد، بلکه در حفظ و پایداری این مقصد شگفت انگیز و میراث فرهنگی آن نیز سهیم خواهید بود.

نتیجه گیری

جشنواره ساز جهانی عود در هرمز، رویدادی است که در آن، هنر، تاریخ و طبیعت در آغوش یکدیگر قرار می گیرند و تجربه ای یگانه و عمیق را به ارمغان می آورند. این جشنواره نه تنها فرصتی برای شنیدن نوای سحرآمیز عود و آشنایی با ریشه های کهن آن در فرهنگ ایران است، بلکه دریچه ای به سوی کشف جزیره ای با زیبایی های بی بدیل، خاک های رنگین کمان و مردمی خونگرم می گشاید. از اعماق تاریخ عود و جایگاه آن در فهرست میراث ناملموس یونسکو گرفته تا جزئیات برگزاری این رویداد هنری و راهنمای کامل سفر به هرمز، تمامی ابعاد این تجربه بی نظیر برای شما تشریح شد. این پیوند میان هنر اصیل و طبیعت بکر، دعوتی است برای برنامه ریزی سفری فراموش نشدنی به جزیره ای که هر گوشه اش داستانی برای روایت دارد. پس آماده شوید تا در این جشن رنگ و نوای عود، غرق در زیبایی های جنوب ایران شوید.