رشد و ارتقاء فرهنگ پهلوانی و ایثارگری از دل ورزش زورخانه ای

17 شوال روز شکست عمروبن عبدود توسط پهلوان ترین مرد در تاریخ بشر، حضرت علی(ع)، در کشورمان «روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای» است که چهره های این ورزش ما را با فرهنگ اصیل ایران زمین آشنا می کند.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(گیل 25)، 17 شوال «روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای» نامگذاری شده است. در این روز بود که حضرت علی علیه السلام با عمروبن عبدود، پهلوان معروف عرب مبارزه کرد و او را شکست داد و پرچم اسلام را سربلند کرد و پرچم کفر را واژگون ساخت؛ به همین دلیل این روز را به عنوان روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای نامیده اند.

ورزش زورخانه ای قدیمی ترین ورزش بدن سازی جهان

فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانه ای ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی در تاریخ 25 آبان 1389 (ورزش باستانی و زورخانه ای و آیین های پهلوانی) را در فهرست میراث معنوی یونسکو به نام ایران به ثبت جهانی رساند.

ورزش زورخانه ای در دانشنامه «بروک هاوس» آلمانی، با استناد به تحقیقات دانشگاه ورزش آلمان، به عنوان قدیمی ترین ورزش بدن سازی جهان معرفی شده و نوشته شده است، همچنین در این دانشنامه آمده است که، بیش از 1200 سال پیش که صلح و آرامش نسبی بر ایران حکم فرما بود، جنگجویان ایرانی افزار نبرد همچون گرز، کمان و سپر را برای آماده سازی بدن برای آینده، تبدیل به افزار ورزشی نموده و با این ها به ورزیدن تن و روان پرداختند.

برای آشنایی با فرهنگ پهلوانی و ورزش اصیل زورخانه ای باید به چهره های خاص این رشته ورزشی و اخلاق و رفتار آن ها بپردازیم، زیرا که ورزش و انجام حرکات پهلوانی جزو فعالیت های اصلی روزمره ایرانیان در دوران باستان بوده است. مردمان آن زمان برای ورزشکاران با توان بدنی و منش و نگرش والای شان، ارزش بسیاری قایل بودند و همواره سپاسگزار ایشان بوده اند.

پوریای ولی موسس ورزش زورخانه ای

زورخانه در حدود هفتصد سال پیش (سده هفتم خورشیدی) به وسیلهٔ «پوریای ولی» با این سازوکار امروزی بازسازمان دهی شده است. پهلوان «محمود خوارزمی» متخلص به «قتّالی» و مشهور به «پوریای ولی» در ورزش های زورخانه ای و پهلوانی مهارت زیادی داشته است، وی اوایل زندگی خود را به کشتی گیری و تعلیم کشتی به جوانان و نوجوانان گذرانده و از نامدارترین کشتی گیران آن دوران محسوب می شود.

وی در اواخر عمر خود، به عرفان و فلسفه متمایل شد و در زمرهٔ عارفان، اقطاب و درویشان قرار گرفت و احتمالاً از همین رو لقب “ولی” را هم به دست می آورد. او در سال 703 اثر بزرگ خود، “کنز الحقایق”، را تالیف کرد و پس از آن در سال 722 درگذشت و در شهرستان خوی در شمال استان آذربایجان غربی دفن شد.

احمد وفادار پهلوان ابدی ایران

«احمد وفادار» کشتی گیری از خطه خراسان بود که در سال های 1329، 1330 و 1331 با شکست رقبای سرسخت خود مانند غلامرضا تختی، عباس زندی و غیره توانست عنوان پهلوانی کشور را سه بار پیاپی کسب کند و صاحب بازوبند پهلوانی ایران زمین شود و لقب پهلوان ابدی ایران را گرفت. در مسابقات جهانی توکیو 1954، ملکه ژاپن به وی لقب قوی ترین مرد دنیا را داد.

بعد از مسابقات جهانی توکیو ژاپن 1954 تیم ملی کشتی ایران را نزد محمدرضا شاه بردند تا هر درخواستی از وی داشتند برای آن ها انجام دهد، اما وقتی شاه از احمد وفادار پرسید چه می خواهی؟ وی در جواب گفت: سلامتی؛ و هیچ چیز از شاه درخواست نکرد، همچنین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به وی زمینی چندهزار متری به عنوان هدیه داده شد که همه آن را به کشتی گیران تیم خراسان که وضعیت خوبی نداشتند، بخشید و برای خود هیچ چیزی باقی نگذاشت.

طیب اولین شهید ورزش زورخانه ای

«طیب حاجی رضایی» از جوانی به ورزش های باستانی و زورخانه ای علاقه زیادی داشت. به همین دلیل بدنی ورزیده داشت، به نحوی که حضور مستمر او در زورخانه های جنوب شهر تهران از جمله زورخانه اصغر شاطر در خیابان انبار گندم نزدیکی میدان شوش تهران، زورخانه رضا کاشفی در بازارچه سعادت حوالی باغ فردوس محله مولوی، زورخانه هایی در محله های پاچنار بازار بزرگ و محله نظام آباد تهران و زورخانه شعبان جعفری معروف به شعبان بی مخ در محله سنگلج تهران، کم کم آوازه اش را بر سر زبان ها انداخت.

شهید طیب حاجی رضایی را «حُرّ انقلاب» لقب دادند. او که سابقه دعوا و قمه کشی داشت، به زیر بیرق امام حسین(ع) پناه برد و در اواخر سال 1341 و اوایل 1342 دچار تحول درونی شد و بارها دوستان و آشنایان از دهانش شنیده بودند که گفته بود: «خدایا پاکم کن، خاکم کن» و سرانجام در 11 آبان 1342 در زندان رژیم پهلوی به شهادت رسید.

جهان پهلوان تختی الگوی ورزشکاران زورخانه ای

«غلامرضا تختی» کوچک ترین فرزند یک خانواده فقیر بود که در جنوب تهران محله خانی آباد به دنیا آمد. تختی نزد استاد ابراهیم نجّار به آموختن نجاری پرداخت و ظاهراً به راهنمایی او، که ورزشکاری باستانی کار بود، به ورزش های باستانی روی آورد و در این ورزش چنان مهارت یافت که سال ها بعد زنگ زورخانه ها به نشانه احترام، برای او به صدا درآمد و در سال های 1335، 1336 و 1337 بازوبند پهلوانی ایران به او تعلق گرفت.

پس از زلزله 7 ریشتری بویین زهرا که حدود 12 هزار نفر کشته شدند، فعالیت های مرحوم تختی و تنی چند از پهلوانان برای امدادرسانی و کمک به زلزله زدگان، موجی از شور و وحدت ملی را در ایران برانگیخت و کمک های فراوانی برای آسیب دیدگان ارسال شد، به گونه ای که تختی صندوق به گردن از پارک ساعی در خیابان پهلوی(خیابان ولیعصر «عج» فعلی) تا تالار کیهان در خیابان فردوسی را پیاده می رفت و با بلندگو از مردم می خواست تا به هموطنان زلزله زده شان هرچه در توان دارند، کمک کنند، به گونه ای که زنان گوشواره، گردنبند و انگشتر و مردان پول اهدایی خود را به صندوق آویزان از گردن تختی می انداختند.

تختی اولین کشتی گیر ایرانی است که موفق شد در سه وزن مختلف صاحب مدال های جهانی و المپیک شود، با این حال از جوانی به مبارزه سیاسی با حکومت پهلوی و احقاق حقوق ملی و مردمی متمایل بود، به طوری که در 26 و 27 مرداد 1332 پس از فرار محمدرضا پهلوی از کشور، وی در راس گروهی از ملی گرایان بود که مجسمه رضاشاه را در میدان توپخانه پایین کشیدند، سابقه شکنجه تختی در ساواک نیز از جمله سوابق ضدطاغوتی وی بود.

با توجه به سابقه درخشان چهره های ورزش زورخانه ای، انتظار می رود تا ارزش های مادی و معنوی این فرهنگ پهلوانی در کشورمان و حتی خارج از مرزها تبیین شود، البته در همین راستا بنیاد فردوسی در تاریخ 27 اسفند 1384 تشکیل شد تا طی تفاهم نامه ای، همکاری های فرهنگی و اجرایی با فدراسیون پهلوانی و زورخانه ای ایران، فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای را در ایران و جهان در قالب های فرهنگی و هنری معرفی کند.

با این حال هر ساله شاهد برگزاری مسابقات کشتی باستانی و اهدای بازوبند پهلوانی هستیم، که ترویج بیشتر این ورزش بدون حاشیه می تواند از لحاظ اخلاقی و میزان سلامت عمومی جامعه، برای ملت شریف ایران اثربخش و سودمند باشد.

پایان خبر گیل 25