فرش دستباف

فرش دستباف نه تنها یک زیرانداز بلکه گنجینه ای از هنر و فرهنگ ایرانی است که نسل به نسل منتقل شده است. این فرش ها بافته شده از دل تاریخ و هنر نمادی از اصالت و ذوق هنرمندان ایرانی هستند. اما در دنیای امروز با وجود تنوع گسترده فرش ها انتخاب یک فرش دستباف اصیل و باکیفیت می تواند چالش برانگیز باشد. سوالاتی از قبیل نحوه تشخیص فرش اصل عوامل موثر بر قیمت آن و روش های نگهداری صحیح همواره ذهن خریداران را به خود مشغول می کند. این محتوا به شما کمک خواهد کرد تا با آگاهی کامل فرش دستباف مورد نظر خود را انتخاب کرده و از زیبایی و ارزش آن برای سال ها لذت ببرید. ما در این راهنما به بررسی جامع فرش دستباف از تاریخچه و انواع گرفته تا نکات خرید و نگهداری آن خواهیم پرداخت.

فرش دستباف چیست؟

فرش دستباف نوعی فرش است که با استفاده از دست و ابزارهای ساده بافته می شود. این فرش ها از الیاف طبیعی مانند پشم ابریشم و پنبه تهیه می شوند و طرح ها و نقوش آن ها معمولاً الهام گرفته از طبیعت تاریخ و فرهنگ ایرانی است. تفاوت اصلی فرش دستباف با فرش ماشینی در نحوه تولید و مواد اولیه به کار رفته در آن است. فرش ماشینی با استفاده از دستگاه های صنعتی و الیاف مصنوعی تولید می شود در حالی که فرش دستباف حاصل هنر دست و ذوق هنرمندان است.

تاریخچه فرش دستباف

تاریخچه فرش دستباف در ایران به دوران باستان باز می گردد. قدیمی ترین فرش دستباف کشف شده فرش پازیریک است که قدمت آن به قرن پنجم قبل از میلاد می رسد. در طول تاریخ فرش دستباف همواره جایگاه ویژه ای در فرهنگ و هنر ایرانی داشته و به عنوان یک کالای ارزشمند و نمادی از ثروت و قدرت شناخته می شده است. در دوران صفویه هنر فرش بافی به اوج خود رسید و فرش های نفیس و بی نظیری در این دوره بافته شد که امروزه در موزه های بزرگ جهان نگهداری می شوند.

انواع فرش دستباف

فرش های دستباف بر اساس طرح رنگ جنس و منطقه بافت به انواع مختلفی تقسیم می شوند. برخی از معروف ترین انواع فرش دستباف عبارتند از: فرش تبریز فرش کاشان فرش اصفهان فرش کرمان فرش نائین فرش قم فرش بیجار و فرش ترکمن. هر یک از این فرش ها دارای ویژگی های خاص خود هستند و طرح ها و رنگ های منحصربه فردی دارند. برای مثال فرش تبریز به دلیل تنوع طرح و رنگ و کیفیت بالای بافت شهرت جهانی دارد در حالی که فرش کاشان به دلیل استفاده از رنگ های ملایم و طرح های ظریف شناخته می شود.

مواد اولیه فرش دستباف

مواد اولیه اصلی فرش دستباف شامل پشم ابریشم و پنبه است. پشم رایج ترین ماده اولیه در بافت فرش دستباف است و از گوسفندان تهیه می شود. پشم دارای خاصیت ارتجاعی و دوام بالایی است و به فرش نرمی و لطافت می بخشد. ابریشم گران قیمت ترین ماده اولیه در بافت فرش دستباف است و از کرم ابریشم تهیه می شود. ابریشم به فرش درخشندگی و زیبایی خاصی می بخشد و آن را بسیار ارزشمند می کند. پنبه معمولاً برای بافت چله فرش استفاده می شود و به فرش استحکام می بخشد.

مراحل بافت فرش دستباف

بافت فرش دستباف یک فرآیند زمان بر و دقیق است که نیاز به مهارت و صبر فراوان دارد. مراحل بافت فرش دستباف شامل طراحی نقشه تهیه مواد اولیه چله کشی بافت پرداخت و رفوگری است. در مرحله طراحی نقشه طرح مورد نظر بر روی کاغذ رسم می شود و سپس رنگ ها و ابعاد آن مشخص می گردد. در مرحله چله کشی نخ های پنبه ای به صورت عمودی بر روی دار قالی کشیده می شوند و زمینه اصلی فرش را تشکیل می دهند. در مرحله بافت پودهای رنگی با استفاده از دست و ابزارهای ساده بر روی چله ها گره زده می شوند و طرح و نقش فرش شکل می گیرد. در مرحله پرداخت پرزهای اضافی فرش بریده می شوند و سطح آن صاف و یکدست می گردد. در مرحله رفوگری عیوب و نقص های احتمالی فرش برطرف می شوند.

نحوه تشخیص فرش دستباف اصل

تشخیص فرش دستباف اصل از فرش ماشینی نیازمند دقت و توجه به برخی نکات است. یکی از مهم ترین راه ها بررسی پشت فرش است. در فرش دستباف گره ها به صورت نامنظم و دستی زده شده اند در حالی که در فرش ماشینی گره ها منظم و یکدست هستند. همچنین فرش دستباف معمولاً دارای حاشیه های نامتقارن و طرح های غیرتکراری است در حالی که فرش ماشینی دارای حاشیه های متقارن و طرح های تکراری است. علاوه بر این فرش دستباف معمولاً سنگین تر از فرش ماشینی است و دارای بافت نرم تر و لطیف تری است.

عوامل موثر بر قیمت فرش دستباف

قیمت فرش دستباف به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله: جنس مواد اولیه کیفیت بافت طرح و رنگ ابعاد فرش قدمت فرش و شهرت بافنده. فرش هایی که از ابریشم بافته شده اند گران تر از فرش های پشمی هستند. فرش هایی که دارای بافت ظریف و دقیق هستند گران تر از فرش های با بافت درشت هستند. فرش هایی که دارای طرح های خاص و رنگ های کمیاب هستند گران تر از فرش های با طرح های ساده و رنگ های معمولی هستند. فرش های بزرگ تر گران تر از فرش های کوچک تر هستند. فرش های قدیمی تر به دلیل ارزش تاریخی و هنری گران تر از فرش های جدیدتر هستند. فرش هایی که توسط بافنده های مشهور بافته شده اند گران تر از فرش هایی هستند که توسط بافنده های ناشناس بافته شده اند.

نکات مهم در خرید فرش دستباف

قبل از خرید فرش دستباف بهتر است به چند نکته مهم توجه کنید. ابتدا بودجه خود را مشخص کنید. سپس نوع فرش مورد نظر خود را بر اساس طرح رنگ جنس و ابعاد انتخاب کنید. قبل از خرید فرش را به دقت بررسی کنید و از عدم وجود هرگونه عیب و نقص اطمینان حاصل کنید. از فروشنده شناسنامه فرش را درخواست کنید و اطلاعات مربوط به فرش را بررسی کنید. در نهایت قیمت فرش را با قیمت فرش های مشابه در بازار مقایسه کنید و از خرید فرش با قیمت مناسب اطمینان حاصل کنید.

روش های نگهداری صحیح از فرش دستباف

برای حفظ زیبایی و دوام فرش دستباف لازم است از آن به درستی نگهداری کنید. فرش را به طور مرتب جارو بکشید و از ورود گرد و غبار به داخل آن جلوگیری کنید. از قرار دادن فرش در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنید زیرا نور خورشید باعث رنگ پریدگی فرش می شود. از قرار دادن وسایل سنگین بر روی فرش خودداری کنید زیرا این کار باعث آسیب دیدن بافت فرش می شود. در صورت ریختن مایعات بر روی فرش بلافاصله آن را با یک پارچه تمیز خشک کنید. فرش را به طور دوره ای بشویید و از مواد شوینده ملایم استفاده کنید. در صورت آسیب دیدن فرش آن را به یک رفوگر ماهر بسپارید.

چگونه فرش دستباف اصل را تشخیص دهیم؟

بررسی پشت فرش و نامنظم بودن گره ها عدم تقارن حاشیه ها و سنگین تر بودن فرش از نشانه های اصل بودن آن است.

عوامل موثر بر قیمت فرش دستباف چیست؟

جنس مواد اولیه کیفیت بافت طرح و رنگ ابعاد فرش قدمت و شهرت بافنده از عوامل تعیین کننده قیمت هستند.

بهترین روش نگهداری از فرش دستباف چیست؟

جارو کردن مرتب جلوگیری از نور مستقیم خورشید عدم قرار دادن وسایل سنگین و شستشوی دوره ای با مواد شوینده ملایم.

چه نوع فرشی برای دکوراسیون مدرن مناسب تر است؟

فرش های با طرح های هندسی و رنگ های خنثی برای دکوراسیون مدرن انتخاب مناسبی هستند.