یک کلیسا و یک نماد

کلیسای منجی در خون نشسته (Church of the Savior on Spilled Blood) در سنت پترزبورگ، شاهکاری از معماری و هنر موزاییک، نه تنها یک بنای مذهبی باشکوه است، بلکه نمادی زنده از تاریخ پرفراز و نشیب و روح هنرپرور روسیه به شمار می آید. گنبدهای پیازی رنگارنگ و نمای خیره کننده آن، هر بیننده ای را مسحور خود می کند و داستانی از یادبود، مقاومت و زیبایی را روایت می کند. این بنای چشم نواز، در قلب توریستی سنت پترزبورگ، تجربه ای بی نظیر از غرق شدن در عظمت هنر و تاریخ را به ارمغان می آورد و به راستی، فراتر از یک کلیسا، به نمادی ماندگار بدل شده است.

تجربه قدم گذاشتن در کنار کانال گریبایدوف و دیدن این بنای باشکوه از دور، حسی از شگفتی و کنجکاوی را در دل هر بیننده ای بیدار می کند. رنگ های زنده و جزئیات پیچیده معماری آن، گویی داستانی را از دل قرن ها روایت می کنند. این کلیسا، با هر زاویه ای که به آن نگاه شود، جلوه ای تازه از هنر و ایمان را به نمایش می گذارد و هر بار که چشم ها در میان موزاییک های درخشان و گنبدهای پیازی رنگارنگ آن می چرخند، پیوندی عمیق تر با تاریخ و فرهنگ روسیه برقرار می شود. این تجربه تنها دیداری از یک بنای تاریخی نیست؛ سفری به اعماق روح هنری و تاریخی یک ملت است که هر گردشگری را به وضوح تحت تأثیر قرار می دهد.

نام ها و هویت ها: چرا منجی در خون نشسته؟

کلیسای منجی در خون نشسته، که به نام های دیگری همچون کلیسای ناجی در خون ریخته، کلیسای قیام مسیح یا کلیسای خون مقدس نیز شناخته می شود، عنوانی پرمعنا و عمیق دارد که ریشه در حادثه ای تاریخی و دردناک دارد. این نام گذاری، نه تنها یک انتخاب تصادفی نیست، بلکه برگرفته از واقعه ترور تزار الکساندر دوم، امپراتور وقت روسیه، در همان نقطه ای است که کلیسا بنا شده است. در سال 1881 میلادی، این تزار اصلاح طلب که به دلیل لغو نظام سرف داری (رعیت داری) و اصلاحات قضایی و نظامی خود محبوبیت زیادی داشت، هدف حمله ای تروریستی قرار گرفت و در همان مکان جان باخت. پسرش، الکساندر سوم، به یاد پدر و برای گرامیداشت او، دستور ساخت این کلیسا را در محل ترور صادر کرد تا یادبودی جاودانه برای تزار مصلوب باشد؛ کلیسایی که نامش تا ابد با خون او گره خورده است.

یکی از نام های غیررسمی و طعنه آمیزی که مردم به این کلیسا داده بودند، ناجی سیب زمینی ها بود. این لقب عجیب و کمی تمسخرآمیز، داستانی تلخ و در عین حال روشنگر از دوران شوروی و جنگ جهانی دوم را در خود جای داده است. پس از انقلاب بلشویکی 1917 و در دوران حکومت کمونیستی، بسیاری از کلیساها و اماکن مذهبی بسته یا تخریب شدند. کلیسای منجی در خون نشسته نیز از این قاعده مستثنی نبود و پس از سال ها بی توجهی و آسیب، در دهه 1930 تعطیل و به مکانی برای نگهداری از لوازم تئاتر و حتی در برهه ای، به انباری برای سبزیجات و به ویژه سیب زمینی تبدیل شد. تصور انبوهی از سیب زمینی ها در میان موزاییک های درخشان و محراب های باشکوه، حسی متناقض و عجیب ایجاد می کند. این دوران سخت، نام ناجی سیب زمینی ها را برای آن به ارمغان آورد که خود نمادی از روزگار پر فراز و نشیب و تحولاتی است که این بنا به چشم دیده است.

موقعیت مکانی: قلب توریستی سنت پترزبورگ

کلیسای منجی در خون نشسته، با شکوه خیره کننده خود، در یکی از چشم نوازترین و پر جنب و جوش ترین نقاط سنت پترزبورگ قرار گرفته است. این کلیسا در کنار کانال گریبایدوف، یکی از زیباترین آبراه های شهر، خودنمایی می کند و از فاصله ای نزدیک به خیابان نوسکی پرتردد و روبروی کلیسای جامع کازان، بنای با عظمت دیگر شهر، واقع شده است. این موقعیت استراتژیک، کلیسا را به یکی از دسترس پذیرترین و محبوب ترین جاذبه های گردشگری تبدیل کرده است. قدم زدن در کنار کانال، با نسیم خنکی که از سطح آب برمی خیزد، و تماشای انعکاس گنبدهای رنگین کلیسا در آب، تجربه ای فراموش نشدنی است که هر بازدیدکننده ای را مسحور خود می کند.

دسترسی به این شاهکار معماری بسیار آسان است. از خیابان نوسکی، که شریان اصلی شهر سنت پترزبورگ محسوب می شود، می توان با چند دقیقه پیاده روی به کلیسا رسید. همچنین، ایستگاه های مترو و اتوبوس متعددی در نزدیکی آن قرار دارند که رفت وآمد را برای گردشگران تسهیل می کنند. پیاده روی از میدان کاخ ها تا کلیسا نیز، مسیری دلپذیر است که به بازدیدکننده این امکان را می دهد تا از تماشای معماری باشکوه ساختمان های اطراف و زندگی جاری در خیابان های سنت پترزبورگ لذت ببرد. این دسترسی آسان، کلیسا را به مقصدی ایده آل برای گنجاندن در هر برنامه سفر به سنت پترزبورگ تبدیل کرده و به آن اجازه می دهد تا به راحتی در کنار دیگر جاذبه های اصلی شهر مانند کاخ موزه ارمیتاژ یا کلیسای جامع کازان در یک برنامه بازدید جای گیرد.

معماری: شاهکاری از موزاییک و تجلی هنر روسی

کلیسای منجی در خون نشسته، نمونه ای بی نظیر از معماری نئو-روسی قرن ۱۷ است که با تلفیقی از سنت های معماری بومی روسیه و عناصر بیزانسی، اثری خارق العاده را خلق کرده است. سبک معماری این بنا، به ویژه گنبدهای پیازی شکل و رنگارنگ آن، شباهت هایی به کلیسای سنت باسیل در مسکو دارد که اغلب موجب مقایسه این دو شاهکار می شود. با این حال، کلیسای منجی در خون نشسته، با وجود این شباهت ها، هویت و ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد. استفاده فراوان از موزاییک های رنگی، کاشی کاری های پیچیده و جزئیات تزئینی بی شمار، آن را از هر بنای دیگری متمایز می سازد و این کلیسا را به تابلویی زنده از اوج هنر تزئینی روسی تبدیل می کند.

سبکی منحصر به فرد با الهام از سنت باسیل

طراحی کلیسای منجی در خون نشسته الهام گرفته از سبک معماری قرن 17 روسیه است که به نئو-روسی معروف است. این سبک، بازگشتی به ریشه های معماری ملی روسیه، به ویژه بناهای مذهبی پیش از دوران پتر کبیر را نشان می دهد. با دیدن گنبدهای رنگارنگ و شکل خاص آن ها، به سرعت یاد و خاطره کلیسای سنت باسیل در میدان سرخ مسکو تداعی می شود. این شباهت، تصادفی نیست و معماران کلیسای سنت پترزبورگ آگاهانه از برخی عناصر سنت باسیل الهام گرفته اند تا حس نوستالژی و پیوستگی با تاریخ باشکوه معماری روسیه را در این بنا نیز ایجاد کنند. با این حال، کلیسای منجی در خون نشسته دارای هویت مستقل خود است. رنگ بندی خاص کاشی ها، تنوع و پیچیدگی موزاییک کاری ها و استفاده از مصالح گران بها، این بنا را از نسخه مشابهش در مسکو متمایز کرده و به آن جلوه ای خاص و بی بدیل بخشیده است. این ترکیب از الهام گیری و نوآوری، کلیسا را به یک شاهکار معماری تبدیل کرده که هم ریشه های خود را به نمایش می گذارد و هم یک تجربه بصری کاملاً جدید ارائه می دهد.

شکوه نمای خارجی: گنبدهایی که داستان می گویند

نمای خارجی کلیسای منجی در خون نشسته، یک ضیافت بصری واقعی است. چندین گنبد پیازی شکل، با رنگ های خیره کننده و متنوع از جمله سبز، آبی، طلایی و آجری، به زیبایی تمام در آسمان سنت پترزبورگ خودنمایی می کنند. این گنبدها، که هر کدام با الگوها و طرح های هندسی منحصر به فردی تزئین شده اند، نوری چشم نواز را در زیر آفتاب منعکس می کنند و در شب با نورپردازی ویژه، جلوه ای مسحورکننده پیدا می کنند. کاشی کاری های پیچیده و موزاییک های رنگی، تمام سطح بیرونی کلیسا را پوشانده اند و هر گوشه ای از آن، داستانی از هنر و دقت را بازگو می کند. از نزدیک، می توان ظرافت بی نظیر این کاشی کاری ها و دقت در چیدمان هر قطعه موزاییک را تحسین کرد. ترکیب رنگ های غنی و طرح های سنتی روسی، احساس ورود به یک دنیای افسانه ای را به بازدیدکننده می دهد؛ دنیایی که در آن هنر و ایمان به زیبایی هرچه تمام تر در هم آمیخته اند. این بنا، تنها یک سازه نیست، بلکه بوم نقاشی عظیمی است که بر روی آن، تاریخ و فرهنگ یک ملت با رنگ و نور نقاشی شده است.

اوج هنر موزاییک کاری در فضای داخلی

اگر نمای خارجی کلیسا، بازدیدکننده را مسحور خود کند، فضای داخلی آن به معنای واقعی کلمه نفس را در سینه حبس می کند. با ورود به داخل کلیسا، چشمان بلافاصله در میان بزرگترین مجموعه موزاییکی در تمام روسیه غرق می شوند؛ مجموعه ای با وسعت تقریبی 7500 متر مربع که هر اینچ از دیوارها، سقف و ستون ها را پوشانده است. این موزاییک ها، که از هزاران قطعه سنگ و شیشه رنگی ساخته شده اند، داستان های کتاب مقدس، زندگی قدیسین و صحنه هایی از تاریخ مسیحیت را با جزئیاتی باورنکردنی به تصویر کشیده اند. دقت و ظرافت به کار رفته در هر تصویر، به گونه ای است که از دور شبیه نقاشی های رنگ روغن به نظر می رسند، اما با نزدیک شدن، درخشش و بافت خاص موزاییک ها، عظمت کار را آشکار می سازد.

بسیاری از بازدیدکنندگان اذعان دارند که غرق شدن در عظمت موزاییک های کلیسای منجی در خون نشسته، تجربه ای بی نظیر و حتی روحانی است که احساسی از شکوه و آرامش را توأمان به آن ها القا می کند. این مجموعه نه تنها بزرگترین در روسیه، بلکه یکی از عظیم ترین مجموعه های موزاییک در جهان به شمار می رود.

نور خورشید که از پنجره ها به داخل می تابد، هزاران قطعه شیشه و سنگ را به رقص درمی آورد و فضایی درخشان و عرفانی ایجاد می کند. محراب های زیبا و باشکوه در زیر هر گنبد، با تزئینات ظریف از سنگ مرمر ایتالیایی و نیمه گرانبها، بر شکوه این فضای داخلی می افزایند. بازدیدکننده می تواند ساعت ها در این فضا قدم بزند و در جزئیات بی شمار هر موزاییک خیره شود، و هر بار کشفی جدید داشته باشد. با وجود این همه تجمل و زرق و برق، فضای کلیسا حس آرامش و معنویتی عمیق را به همراه دارد که بازدید از آن را به تجربه ای کاملاً خاص و فراموش نشدنی تبدیل می کند؛ جایی که هنر و ایمان، دست در دست هم، قلب هر بیننده ای را تسخیر می کنند.

تاریخچه: از یادبود تزار تا موزه ملی

تاریخچه کلیسای منجی در خون نشسته، داستانی پرفراز و نشیب و مملو از لحظات کلیدی در تاریخ روسیه است. این کلیسا، که از ابتدا به عنوان یک بنای یادبود طراحی شد، شاهد تحولات عظیمی بوده که از دوران امپراتوری تا دوران شوروی و پس از آن را شامل می شود.

یادبود یک ترور: تولد یک کلیسا

تولد کلیسای منجی در خون نشسته، مستقیماً به واقعه ای تلخ و سرنوشت ساز در تاریخ روسیه گره خورده است. در سال 1881 میلادی، تزار الکساندر دوم، امپراتور وقت روسیه، در همان مکانی که اکنون کلیسا بر آن استوار است، مورد حمله تروریستی قرار گرفت و درگذشت. این اتفاق، ضربه بزرگی به امپراتوری وارد کرد و پسرش، تزار الکساندر سوم، به یادبود پدرش و برای گرامیداشت خدمات او، دستور ساخت بنایی باشکوه را در محل دقیق ترور صادر کرد. ساخت این کلیسا در سال 1883 آغاز شد و حدود 24 سال به طول انجامید تا سرانجام در سال 1907 به بهره برداری رسید. معماران و هنرمندان برجسته آن زمان، با دقت و وسواس فراوان، این بنا را به گونه ای طراحی کردند که نه تنها یک کلیسا، بلکه نمادی از یادبود، سوگواری و عظمت امپراتوری باشد؛ یادبودی از آخرین نفس های یک تزار در خاک سنت پترزبورگ.

دوران پر فراز و نشیب: از غارت تا انبار سبزیجات

با انقلاب اکتبر 1917 و برپایی حکومت شوروی، دوران تاریکی برای کلیسای منجی در خون نشسته آغاز شد. با سیاست های ضد مذهبی بلشویک ها، کلیساها مورد هجوم و بی حرمتی قرار گرفتند. این کلیسای باشکوه نیز در اوایل دهه 1930 تعطیل شد و بسیاری از گنجینه ها و تزئینات داخلی آن به غارت رفت یا آسیب دید. آنچه باقی ماند، نه یک مکان مقدس، بلکه بنایی بی جان بود که برای مقاصد غیر مذهبی مورد استفاده قرار گرفت. در دوران محاصره لنینگراد (سنت پترزبورگ کنونی) در جنگ جهانی دوم، از این کلیسا به عنوان محلی برای جمع آوری اجساد قربانیان جنگ و قحطی استفاده می شد، منظره ای دلخراش که نشان از عمق فاجعه انسانی داشت. پس از جنگ نیز، همانطور که پیش تر اشاره شد، این کلیسا به انباری برای نگهداری سبزیجات، از جمله سیب زمینی، تبدیل شد. این اتفاقات، اگرچه غم انگیز و باورنکردنی به نظر می رسند، اما به وضوح نشان می دهند که چگونه یک نماد مذهبی و هنری، می تواند در گذر تاریخ، کاربری های متفاوتی پیدا کرده و با نام هایی چون ناجی سیب زمینی ها به حافظه جمعی یک ملت سپرده شود.

تصور چنین سرنوشتی برای بنایی با آن همه شکوه و عظمت، واقعاً تأمل برانگیز است. موزاییک های درخشان و دیوارنگاره های مقدس، در کنار کیسه های سیب زمینی و دیگر اقلام، تضادی عجیب را به وجود می آوردند که گواهی بر تحولات عظیم و گاه بی رحمانه تاریخ است. این دوره، نه تنها آسیب های فیزیکی فراوانی به کلیسا وارد کرد، بلکه جایگاه و هویت آن را نیز به چالش کشید و آن را از یک مکان مقدس به یک انبار ساده تقلیل داد.

احیا و بازگشایی: بازگشت یک شاهکار

پس از دهه ها بی توجهی و تخریب، سرانجام در دهه 1970، تلاش هایی برای نجات و بازسازی کلیسای منجی در خون نشسته آغاز شد. این پروژه عظیم بازسازی، یکی از طولانی ترین و پرهزینه ترین پروژه های مرمت در تاریخ روسیه به شمار می رود. برای 27 سال تمام، کارشناسان، هنرمندان و مرمت کاران با دقت و حوصله بی نظیری به بازسازی جزئیات آسیب دیده، از موزاییک های ظریف گرفته تا ساختار بنا، پرداختند. این فرایند طاقت فرسا، نیازمند بازآفرینی هزاران قطعه موزاییک، ترمیم سقف ها و دیوارهای تخریب شده و بازگرداندن شکوه از دست رفته کلیسا بود. سرانجام، در سال 1997، پس از نزدیک به سه دهه تلاش بی وقفه، درب های کلیسای منجی در خون نشسته به روی عموم بازگشایی شد، این بار نه به عنوان یک کلیسای فعال مذهبی، بلکه به عنوان یک موزه ملی. این بازگشایی، نه تنها جشن بازگشت یک شاهکار هنری بود، بلکه نمادی از احیای میراث فرهنگی و تاریخی روسیه پس از سال ها غفلت و تخریب محسوب می شد. امروزه، بازدیدکننده می تواند ثمره این بازسازی عظیم را با چشم خود ببیند و درک کند که چگونه یک بنا، پس از گذر از طوفان های تاریخ، می تواند دوباره سرپا بایستد و شکوه گذشته خود را بازیابد.

نکات مهم برای بازدید: برنامه ریزی سفر شما

بازدید از کلیسای منجی در خون نشسته، تجربه ای است که نباید در سفر به سنت پترزبورگ از دست داد. برای داشتن یک بازدید لذت بخش و بی دردسر، بهتر است نکات زیر را مد نظر قرار داد و برنامه ریزی دقیقی انجام داد تا از تمامی جزئیات این شاهکار هنری بهره مند شد.

1. ساعات بازدید: کلیسا معمولاً از ساعت 10:30 صبح تا 6 عصر باز است، اما اغلب چهارشنبه ها تعطیل است. همیشه توصیه می شود پیش از بازدید، ساعات کاری و روزهای تعطیل را از وب سایت رسمی یا منابع معتبر دیگر بررسی کنید، زیرا ممکن است این ساعات بسته به فصول سال یا رویدادهای خاص تغییر کند.
2. هزینه ورودی: برای ورود به کلیسا و بازدید از فضای داخلی آن، باید بلیط تهیه کنید. قیمت بلیط ممکن است متغیر باشد (معمولاً بین 350 تا 500 روبل). برای جلوگیری از اتلاف وقت در صف های طولانی، به خصوص در فصول پربازدید، خرید بلیط از باجه های الکترونیک یا به صورت آنلاین توصیه می شود.
3. زمان مورد نیاز: برای اینکه بتوانید به خوبی از زیبایی های داخلی و خارجی کلیسا لذت ببرید و در میان موزاییک های بی نظیر آن غرق شوید، حداقل یک ساعت زمان برای بازدید کامل لازم است. اگر از علاقه مندان به جزئیات هنری و معماری هستید، ممکن است به زمان بیشتری نیز نیاز داشته باشید.
4. بهترین زمان بازدید: برای دوری از شلوغی، اوایل صبح یا اواخر بعدازظهر بهترین زمان ها هستند. در تابستان، نورپردازی شبانه کلیسا جلوه ای جادویی به آن می بخشد که تماشای آن از بیرون، به ویژه از کنار کانال گریبایدوف، بسیار دیدنی است.
5. نکات عکاسی: عکاسی در داخل کلیسا معمولاً مجاز است، اما استفاده از فلاش ممنوع است تا به موزاییک ها آسیبی وارد نشود. بهترین نقاط برای عکاسی از نمای خارجی، پل های روی کانال گریبایدوف و خیابان های اطراف کلیسا هستند که پرسپکتیوهای زیبایی را ارائه می دهند.

اطراف کلیسا: فضایی پر جنب و جوش

محیط اطراف کلیسای منجی در خون نشسته به همان اندازه خود بنا، جذاب و دیدنی است. این منطقه، قلب تپنده فرهنگی و توریستی سنت پترزبورگ محسوب می شود و همواره پر از شور و نشاط است. با قدم زدن در اطراف کلیسا، می توان شاهد حضور پررنگ هنرمندان خیابانی بود که با اجرای موسیقی های زیبا، نقاشی های خیره کننده، و حتی نمایش های کوچک، فضای دلپذیری را برای بازدیدکنندگان فراهم می کنند. صدای موسیقی، عطر غذاهای محلی و جنب و جوش مردم، حسی از زندگی و پویایی را به ارمغان می آورد.

در کنار پیاده روها و مسیرهای منتهی به کلیسا، دکه ها و بازارچه های محلی نیز برپا هستند که انواع صنایع دستی روسی، سوغاتی های سنتی، و آثار هنری کوچکی را به فروش می رسانند. از ماتروشکا های رنگارنگ گرفته تا نقاشی های منظره و زیورآلات دست ساز، هر سلیقه ای می تواند یادگاری مناسبی از سفر خود به سنت پترزبورگ پیدا کند. گشت و گذار در این بازارچه ها، فرصتی عالی برای آشنایی با هنر بومی و خرید هدایایی منحصر به فرد است. همچنین، اطراف کلیسا مملو از کافه ها و رستوران های کوچک و بزرگ است که می توان پس از بازدید از کلیسا، برای استراحت و چشیدن طعم غذاهای محلی یا بین المللی به آن ها مراجعه کرد.

موقعیت کلیسا در مرکز شهر، امکان ترکیب بازدید از آن با دیگر جاذبه های مهم را نیز فراهم می کند. کلیسای جامع کازان، با معماری نئو کلاسیک و ستون های باشکوهش، درست روبروی کلیسای منجی در خون نشسته قرار دارد و به راحتی می توان از هر دو در یک برنامه بازدید کرد. موزه دولتی روسیه، کاخ سنت مایکل، باغ تابستانه و پارک میخایلوفسکی نیز در فاصله کمی از کلیسا قرار گرفته اند و می توانند مکمل های عالی برای یک روز پربار از گشت و گذار فرهنگی و تاریخی در سنت پترزبورگ باشند. این منطقه به معنای واقعی کلمه، کانون جاذبه های دیدنی است و هر قدم در آن، تجربه ای جدید را ارائه می دهد.

چرا این کلیسا یک نماد است؟ نتیجه گیری و اهمیت

کلیسای منجی در خون نشسته، فراتر از یک بنای صرف، به راستی یک کلیسا و یک نماد است. این شاهکار معماری و هنری، به چندین دلیل در جایگاه یک نماد ملی و بین المللی قرار گرفته است و هر بازدیدکننده ای را به تأمل وا می دارد:

این کلیسا نمادی از مقاومت تاریخی سنت پترزبورگ است. شهری که در طول تاریخ خود، از محاصره های طولانی گرفته تا تغییرات رژیم و جنگ ها، سختی های فراوانی را پشت سر گذاشته است. سرنوشت کلیسا از غارت تا تبدیل شدن به انبار سبزیجات، خود گواه این مقاومت و بازسازی مجدد آن نماد احیای روح شهر است.

همچنین، نمادی از معماری و هنر باشکوه دوران امپراتوری روسیه است. با سبک نئو-روسی قرن ۱۷، این کلیسا تجلی گاه اوج شکوفایی هنر مذهبی و تزئینی در آن دوران محسوب می شود. از گنبدهای پیازی شکل و رنگارنگ گرفته تا کاشی کاری های ظریف و به ویژه مجموعه بی نظیر موزاییک ها، هر جزئی از آن بیانگر قدرت و زیبایی هنر روسی است.

کلیسای منجی در خون نشسته، نمادی از یادبود و احترام به سرنوشت تزارها است. این کلیسا در نقطه ای بنا شده که تزار الکساندر دوم، یکی از اصلاح طلب ترین حاکمان روسیه، ترور شد. این مکان به عنوان یادبودی دائمی از آن واقعه تلخ، اهمیت تاریخی عمیقی دارد و داستان هایی از قدرت، فداکاری و تغییرات سیاسی را در خود جای داده است.

در نهایت، این کلیسا تجلی بی بدیلی از هنرهای موزاییک کاری و نقاشی است. با بیش از 7500 متر مربع موزاییک، این کلیسا یک موزه زنده از یکی از باشکوه ترین و پیچیده ترین هنرهای تزئینی است. هر تصویری، هر قطعه ای از این موزاییک ها، داستانی از ایمان، تاریخ و خلاقیت هنری را بازگو می کند و بازدیدکننده را در میان زیبایی و معنا غرق می سازد.

تجربه قدم گذاشتن در این بنا، حسی از هیبت و شگفتی را در دل هر بیننده ای می نشاند. دیدن موزاییک های درخشان و گنبدهای رنگی، غرق شدن در فضای تاریخی و هنری، و شنیدن داستان های پرفراز و نشیب این کلیسا، همگی باعث می شوند که هر بازدیدکننده، پیوندی عمیق با روح و تاریخ سنت پترزبورگ برقرار کند. بنابراین، هر کسی که قصد سفر به سنت پترزبورگ را دارد، باید بازدید از کلیسای منجی در خون نشسته را در اولویت برنامه سفر خود قرار دهد تا این شاهکار بی نظیر و نماد ماندگار را با تمام وجود تجربه کند. این تجربه نه تنها خاطره ای شیرین از سفر را برای او به ارمغان می آورد، بلکه درکی عمیق تر از غنای فرهنگی و تاریخی روسیه را نیز به او می بخشد.