۲۷ شهریور در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری گیل 25، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 27 شهریور برابر 17 سپتامبر را ورق می‌زنیم. 

***

اعلام رمزگشایی سنگ رشید 

۱۷ سپتامبر ۱۸۲۲ میلادی برابر با ۲۷ شهریور ۱۲۰۱ خورشیدی، دبیر آکادمی سلطنتی فرانسه نامه‌ای را به قلم ژان فرانسوا شامپولیون قرائت کرد که شامپولیون در این نامه راه‌حل خود را برای حل معمای کتیبه‌های سه‌گانه حک‌شده روی سنگ روزتا را شرح می‌داد. ژان فرانسوا شامپولیون، معروف به شامپولیون کِهتر، شرق‌شناس و به‌ویژه مصرشناس شهیر فرانسویروش‌های علمی را در باستان‌شناسی پایه‌گذاری کرد و در رمزگشایی هیروگلیف مصری پیشگام بود. سنگ رشید، سنگ روزتا تخته‌سنگی بود که در سال ۱۷۹۹ به‌دست نیروهای ارتش ناپلئون در منطقه رزتا نزدیک اسکندریه در مصر کشف شد. روی این سنگ به دو زبان و سه خط نوشته شده است که هیروگلیف مصری و دموتیک، و یونانی را شامل می‌شود و مربوط به فرمانی مربوط به ۱۹۶ پیش‌ازمیلاد از بطلمیوس پنجم معروف به اپیفانِس (سلطنت در ۱۸۱ تا ۲۰۴ پیش‌از‌میلاد) است. 

هنری فاکس تالبوت 

۱۷ سپتامبر ۱۸۷۷ میلادی برابر با ۲۷ شهریور ۱۲۵۶ خورشیدی، ویلیام هنری فاکس تالبوت مخترع، ریاضی‌دان، شیمی‌دان، فیزیک‌دان، فیلولوژیست و مصرشناس انگلیسی درگذشت. تالبوت که فرآیند عکاسی نگاتیو- پوزتیو را اختراع کرد. او همراه با نیپس و داگر به‌عنوان پدر عکاسی شناخته می‌شود. شیوه نگاتیو- پوزتیو (مثبت- منفی) در عکاسی از ابتکارات او ست. بااین‌شیوه امکان چاپ تعداد نامحدودی تصویر پوزتیو از روی یک تصویر نگاتیو اصلی میسر شد. تالبوت همچنین در سال ۱۸۴۰ کشف کرد که می‌توان با کمک زمان نوردهی بسیار کوتاه و به‌وسیله گالو نیترات نقره تصویر مخفی را ظاهر کرد. 

میچیو سوجیمورا 

۱۷ سپتامبر ۱۸۸۸ میلادی برابر با ۲۷ شهریور ۱۲۶۷ خورشیدی، میچیو سوجیمورا، دانشمند کشاورزی و زیست‌شیمی‌دان ژاپنی که تحقیقات دقیقی روی مواد مشتق از چای سبز انجام داد، به‌دنیا آمد. سال ۱۹۲۰، زمانی که دانشگاه امپراتوری هوکایدو دانشجوی دختر را نمی‌پذیرفت، او به‌عنوان دستیار آزمایشگاه بدون مزد در آزمایشگاه تغذیه مواد غذایی دانشگاه مشغول به‌کار شد. اکتبر ۱۹۲۳، او به‌عنوان دانشجوی پژوهشی در موسسه تحقیقات فیزیکی و شیمیایی پذیرفته شد. در آنجا، در سال ۱۹۲۴ سوجیمورا و همکارش سیتارو میورا دریافتند که چای سبز منبع طبیعی ویتامین ث است. سوجیمورا در سال ۱۹۲۹ از چای سبز، فلاونوئید تلخ کاتچین، در سال ۱۹۳۰ تانن و در سال ۱۹۳۴ گالوکاتچین را استخراج کرد. او اولین زن در ژاپن است که در رشته کشاورزی مدرک دکتری گرفت. او از سال ۱۹۴۹ استاد دانشگاه شد. 

ژان پیاژه 

۱۷ سپتامبر ۱۹۸۰ میلادی برابر با ۲۷ شهریور ۱۳۵۹ خورشیدی، ژان‌ پیاژه، روان‌شناس، زیست‌شناس و  شناخت‌شناس فرانسوی-زبانِ سوئیسی درگذشت. پیاژه بیشتر برای کارهایش در روان‌شناسی رشد و  شناخت‌شناسی به‌خصوص ارائه نظریه رشد مرحله‌ای پیاژه می‌شناسند. سال ۱۹۳۴، زمانی که او رییس دفتر بین‌المللی آموزش سازمان ملل متحد بود در سخنانی اظهار داشت: «فقط آموزش است که می‌تواند جوامع ما را در مقابل فروپاشی تدریجی یا خشونت‌بار حفظ کند.» پیاژه در سال ۱۹۵۵، مرکز بین‌المللی شناخت‌شناسیِ ژنتیک را راه‌اندازی کرد. پیاژه بر این باور بود که در فرایند رشد، خود کودک شرکت کننده‌ای فعال است و منتظر نمی‌ماند که رشد زیست‌شناختی یا محرک‌های خارجی وارد عمل شوند. پیاژه پایان‌نامه دکتری پریرخ دادستان، از بنیان‌گذاران روان‌شناسی نوین ایران را زمانی‌که در دانشگاه ژنو تحصیل می‌کرد پذیرفت و به او مدیریت مرکز شناختی نیویورک را پیشنهاد کرد، اما دادستان این پیشنهاد را قبول نکرد و در ۲۶ سالگی به ایران بازگشت و مشغول تدریس شد.