نمونه شکواییه ایراد صدمه بدنی عمدی: راهنمای گام به گام تنظیم + فرم کامل قابل تکمیل

شکواییه ایراد صدمه بدنی عمدی، سندی حقوقی است که فرد متضرر از یک آسیب جسمی عمدی، برای آغاز فرآیند قضایی علیه فرد ضارب تنظیم و ثبت می کند. این شکواییه برای پیگیری حقوق قانونی قربانی و درخواست مجازات فرد خاطی بر اساس قوانین مجازات اسلامی ضروری است و نقطه شروعی برای احقاق حق و عدالت محسوب می شود. تهیه این سند با دقت و آگاهی کامل از جزئیات حقوقی و مراحل قانونی، گامی اساسی در مسیر پیگیری شکایت و رسیدن به نتیجه مطلوب به شمار می رود.

تجربه های تلخ نشان می دهد که گاهی افراد به دلیل نداشتن دانش کافی، در مواجهه با خشونت و آسیب های بدنی عمدی، نمی توانند حقوق خود را به درستی پیگیری کنند. در چنین شرایطی، تنظیم یک شکواییه دقیق و مستند، از اولین و مهم ترین گام ها برای شروع روند قانونی است. این فرآیند می تواند پیچیده به نظر برسد و ممکن است ابهامات بسیاری را در ذهن قربانی ایجاد کند. از این رو، آگاهی از تمامی جنبه های قانونی، مراحل اداری و مدارک مورد نیاز برای ثبت شکایت، نه تنها ضروری بلکه حیاتی است.

در این مقاله، سعی بر آن است تا با زبانی شیوا و تجربی، راهنمایی جامع و کاربردی برای تمامی افرادی که با چنین موقعیت ناخوشایندی مواجه شده اند، فراهم آید. خوانندگان با نکات کلیدی و یک نمونه شکواییه عملی آشنا خواهند شد تا بتوانند با درکی کامل از مسیر پیش رو، شکایت خود را به نحو احسن تنظیم و پیگیری کنند. تاکید ویژه بر تمایز «عمدی» بودن صدمه و تاثیر آن بر روند حقوقی و مجازات ها، این محتوا را به مرجعی قابل اعتماد و عملی تبدیل می کند که پاسخگوی تمامی ابهامات و سوالات کاربران در این زمینه خواهد بود.

۱. ایراد صدمه بدنی عمدی از منظر قانون

آسیب دیدن از دیگری، تجربه ای است که می تواند عواقب جسمی و روانی عمیقی بر جای بگذارد. زمانی که این آسیب به صورت عمدی و با قصد قبلی رخ می دهد، نه تنها جنبه های اخلاقی بلکه ابعاد حقوقی جدی نیز پیدا می کند. برای شروع فرآیند احقاق حق، لازم است با تعاریف قانونی این جرم آشنا شویم و درک کنیم که قانون گذار چگونه به این نوع آسیب ها نگاه می کند.

۱.۱. تعریف صدمه بدنی و تمایز آن با ضرب و جرح

در عرف حقوقی و میان عموم مردم، اصطلاحات «ضرب» و «جرح» اغلب به جای یکدیگر به کار می روند، اما در نگاه دقیق تر قانونی، تفاوت هایی میان آن ها وجود دارد که شناختشان حائز اهمیت است. «ضرب» به هرگونه آسیب فیزیکی به بدن گفته می شود که ظاهر و پوست را پاره نکند، اما موجب کبودی، سرخی، تورم، درد یا تغییر رنگ پوست شود. مانند سیلی زدن که ممکن است کبودی یا قرمزی ایجاد کند، اما خونریزی به دنبال ندارد. در واقع، در ضرب، تنها بافت های سطحی یا داخلی بدون پارگی خارجی تحت تاثیر قرار می گیرند.

از سوی دیگر، «جرح» به هرگونه عملی اطلاق می شود که بافت های بدن را دچار پارگی یا گسیختگی کند و معمولاً با خونریزی همراه است. این گسیختگی می تواند شامل بریدگی، پاره شدگی، شکاف، یا حتی شکستگی استخوان باشد. مثلاً ضربه با چاقو یا شیشه که منجر به پارگی پوست و خونریزی شود، «جرح» محسوب می گردد.

اما اصطلاح «صدمه بدنی»، واژه ای جامع تر است که هر دو مفهوم «ضرب» و «جرح» را در بر می گیرد و به هرگونه آسیب، عیب یا نقص جسمانی که به واسطه عمل دیگری بر بدن فرد وارد شود، اطلاق می گردد. خواه این آسیب ظاهری باشد (مانند کبودی) یا داخلی (مانند شکستگی استخوان) یا حتی از کار افتادگی عضوی از بدن. در پرونده های حقوقی مربوط به آسیب های فیزیکی، غالباً از اصطلاح «صدمه بدنی» برای پوشش دادن تمام این موارد استفاده می شود.

۱.۲. معنای عمد در قانون مجازات اسلامی

واژه «عمد» در قانون مجازات اسلامی، هسته اصلی تمایز جرم صدمه بدنی عمدی از غیرعمدی است و درک دقیق آن برای پیگیری حقوقی ضروری است. قانون گذار، عمد را در سه حالت کلی تعریف می کند که هر یک می تواند مبنای اثبات عمدی بودن جرم باشد. این سه حالت عبارتند از:

1. قصد فعل و نتیجه: در این حالت، مرتکب هم قصد انجام فعل را داشته و هم قصد نتیجه حاصل از آن را. به عنوان مثال، فردی که با چاقو به دیگری حمله می کند و قصد دارد او را زخمی کند، در این صورت هم فعل (چاقو زدن) عمدی است و هم نتیجه (زخمی شدن).
2. قصد فعل و علم به نوعاً کشنده/مضر بودن: در این حالت، مرتکب تنها قصد انجام فعل را دارد، اما آن فعل نوعاً کشنده یا مضر به نفس یا عضو است و مرتکب نیز به این موضوع علم داشته باشد، حتی اگر قصد نتیجه خاصی را نداشته باشد. مثلاً فردی که با ضربه محکم به سر دیگری، بدون قصد کشتن، باعث ضربه مغزی او می شود، چون ضربه به سر نوعاً کشنده یا آسیب زننده است، فعل او عمدی تلقی می گردد.
3. قصد فعل نسبت به شخص خاص و ارتکاب فعل بر دیگری: گاهی مرتکب قصد انجام فعل مجرمانه بر روی شخص خاصی را دارد، اما به اشتباه یا به عمد، آن فعل را بر روی شخص دیگری انجام می دهد. در این صورت نیز فعل او عمدی محسوب می شود. مثلاً اگر قصد زدن «الف» را داشته باشد، اما به اشتباه «ب» را مورد ضرب و جرح قرار دهد، همچنان عمدی بودن فعل محقق است.

اثبات یکی از این سه حالت، برای دادگاه کافی است تا جرم را عمدی تشخیص دهد و بر اساس آن، حکم قصاص یا دیه و مجازات تعزیری را صادر کند.

۱.۳. تفاوت اساسی صدمه بدنی عمدی با غیرعمدی

شناخت تفاوت بین صدمه بدنی عمدی و غیرعمدی، محور اصلی تمامی پرونده های مربوط به آسیب های جسمی است، چرا که این تفاوت، نه تنها در نوع مجازات بلکه در کل روند رسیدگی قضایی تاثیر می گذارد.

ویژگی	صدمه بدنی عمدی	صدمه بدنی غیرعمدی
قصد	قصد ارتکاب فعل و گاهی نیز قصد نتیجه وجود دارد.	قصد ارتکاب فعل مجرمانه وجود ندارد؛ معمولاً ناشی از بی احتیاطی، بی مبالاتی، عدم رعایت مقررات دولتی یا مهارت است.
مجازات اصلی	قصاص (نفس یا عضو) در صورت وجود شرایط؛ در غیر این صورت، دیه و حبس تعزیری.	دیه (مقدار مشخص شده در قانون) و در برخی موارد، مجازات های تعزیری مانند حبس یا جزای نقدی.
حقوق شاکی	درخواست قصاص، دیه و مجازات تعزیری (حق عمومی).	درخواست دیه. مجازات تعزیری در برخی موارد خاص.
جنبه عمومی جرم	قوی تر است؛ حتی با گذشت شاکی، دادگاه می تواند به جنبه عمومی جرم رسیدگی کند.	ضعیف تر است؛ معمولاً با گذشت شاکی، پرونده مختومه می شود یا مجازات تعزیری کاهش می یابد.
مدارک اثبات	نیاز به اثبات قصد از طریق شهود، اقرار، قرائن و شواهد قوی تر.	اثبات وقوع حادثه و رابطه سببیت بین فعل و نتیجه کافی است.

در صدمه بدنی عمدی، قانون گذار به شدت با مرتکب برخورد می کند و مجازات هایی نظیر قصاص (که همانند کاری است که مرتکب انجام داده)، دیه و حبس تعزیری را در نظر می گیرد. اما در صدمه بدنی غیرعمدی، عمدتاً پرداخت دیه مطرح است و مجازات تعزیری (حبس یا جزای نقدی) در موارد خاصی مثل تصادفات رانندگی ناشی از بی احتیاطی راننده اعمال می شود.

«تجربه نشان می دهد که در پرونده های صدمه بدنی، اثبات عمد از اهمیت حیاتی برخوردار است و می تواند سرنوشت پرونده را به طور کلی تغییر دهد. بنابراین، شاکی باید تمام تلاش خود را برای جمع آوری دلایلی که عمدی بودن فعل را نشان می دهد، به کار گیرد.»

۲. گام های عملی برای شکایت از ایراد صدمه بدنی عمدی

پس از درک جنبه های قانونی، قدم گذاشتن در مسیر شکایت نیازمند آگاهی از مراحل عملی است. این مسیر می تواند دلهره آور به نظر برسد، اما با یک نقشه راه مشخص، امکان پیگیری مؤثر و احقاق حقوق فراهم می شود. این بخش به شما کمک می کند تا با گام های عملی برای ثبت و پیگیری شکایت خود آشنا شوید.

۲.۱. اقدامات فوری پس از وقوع حادثه

لحظات پس از وقوع یک صدمه بدنی عمدی، بسیار حساس و تعیین کننده است. اقدامات فوری و صحیح در این بازه زمانی کوتاه، می تواند تاثیر بسزایی در روند پیگیری شکایت و اثبات جرم داشته باشد:

• تأمین سلامتی قربانی و مراجعه به اورژانس: اولین و مهم ترین گام، اطمینان از سلامت جسمی و روحی فرد آسیب دیده است. بلافاصله به اورژانس، بیمارستان یا مراکز درمانی مراجعه کنید. هرگونه تاخیر می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد.
• گزارش به پلیس ۱۱۰/کلانتری و اخذ گزارش اولیه: در اسرع وقت با پلیس ۱۱۰ تماس بگیرید یا به نزدیک ترین کلانتری مراجعه کرده و واقعه را گزارش دهید. اصرار کنید که یک گزارش اولیه از صحنه جرم و جراحات وارده تهیه شود. این گزارش، یک سند رسمی و مهم در پرونده شما خواهد بود.
• مراجعه به پزشکی قانونی در اسرع وقت: پس از گزارش به پلیس، برای معاینه و دریافت گواهی به پزشکی قانونی معرفی شوید. زمان در این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا آثار جراحات ممکن است با گذر زمان کمرنگ شود. جزئیات دقیق و صادقانه را به پزشک قانونی ارائه دهید. این گواهی، مهم ترین سند اثبات صدمه و شدت آن در دادگاه خواهد بود.
• جمع آوری شواهد اولیه: هر گونه مدرکی که می تواند به اثبات وقوع جرم کمک کند را جمع آوری کنید. این شامل عکس و فیلم از محل حادثه، جراحات وارده، مشخصات و شماره تماس شاهدان عینی و هرگونه پیامک یا سابقه تهدید قبلی می شود.

۲.۲. تنظیم شکواییه

شکواییه، قلب شکایت کیفری شماست. دقت در تنظیم این سند می تواند مسیر پرونده را هموارتر کند. شکواییه باید به روشنی و با جزئیات، واقعه را شرح دهد و بر عمدی بودن صدمه تاکید کند. اطلاعات شاکی (شما) و مشتکی عنه (فرد ضارب) باید به دقت تکمیل شود. اگر مشخصات کامل فرد ضارب را نمی دانید، می توانید بنویسید «شخص یا اشخاص ناشناس» و در ادامه، هر اطلاعاتی از ظاهر یا مشخصات دیگر آن ها که در دسترس دارید را ذکر کنید. شرح واقعه باید به صورت مستند، بدون اغراق و به ترتیب زمانی باشد، به گونه ای که خواننده (بازپرس یا قاضی) بتواند به وضوح اتفاق را درک کند.

۲.۳. ثبت شکواییه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از تنظیم شکواییه، گام بعدی ثبت آن است. امروزه این فرآیند عمدتاً از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. با مراجعه به این دفاتر، شکواییه و تمامی مدارک و ضمائم خود را ارائه می دهید. متصدی دفتر، شکواییه شما را به صورت الکترونیکی ثبت کرده و کد رهگیری به شما می دهد. نگهداری از این کد رهگیری برای پیگیری های بعدی و اطلاع از ابلاغیات قضایی بسیار مهم است. تمامی ابلاغیه ها و پیام های مربوط به پرونده شما از طریق سامانه ثنا به شما ارسال خواهد شد.

۲.۴. فرآیند رسیدگی در دادسرا

پس از ثبت شکواییه، پرونده به دادسرا ارجاع می شود و تحقیقات مقدماتی آغاز می گردد. در این مرحله:

• تحقیقات مقدماتی: بازپرس یا دادیار مسئول پرونده، تحقیقات لازم را برای کشف حقیقت آغاز می کند. این تحقیقات شامل اخذ اظهارات شاکی، شهود و در صورت لزوم، جلب متهم و اخذ دفاعیات او می شود.
• اخذ اظهارات: شما و شهودتان به دادسرا احضار خواهید شد تا اظهارات خود را در حضور بازپرس یا دادیار بیان کنید. اهمیت دارد که اظهارات شما با آنچه در شکواییه ذکر کرده اید، همخوانی داشته باشد و از ارائه اطلاعات متناقض پرهیز کنید.
• صدور قرار مناسب: پس از اتمام تحقیقات، بازپرس یا دادیار یکی از قرارهای قانونی را صادر می کند. این قرارها می تواند شامل موارد زیر باشد:
  • قرار منع تعقیب: اگر دلایل کافی برای اثبات جرم یا انتساب آن به متهم وجود نداشته باشد.
  • قرار موقوفی تعقیب: اگر جرم مشمول مرور زمان شده باشد یا به دلیل فوت متهم یا گذشت شاکی (در جرائم قابل گذشت) تعقیب متوقف شود.
  • قرار جلب به دادرسی: اگر دلایل کافی برای مجرمیت متهم وجود داشته باشد، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه کیفری ارسال می شود.

۲.۵. رسیدگی در دادگاه کیفری

در صورتی که قرار جلب به دادرسی صادر شود، پرونده به دادگاه کیفری فرستاده می شود. این مرحله شامل:

• تشکیل جلسه رسیدگی: دادگاه با تعیین وقت، جلسه ای برای رسیدگی به پرونده تشکیل می دهد. در این جلسه، شاکی، متهم و وکلای آن ها (در صورت وجود) حضور پیدا می کنند.
• استماع دفاعیات: دادگاه به اظهارات شاکی، شهود و دفاعیات متهم گوش می دهد. در این مرحله، تمامی مدارک و ادله ارائه شده بررسی می شود.
• صدور رأی: پس از استماع اظهارات و بررسی مدارک، قاضی رأی نهایی را صادر می کند. این رأی می تواند شامل موارد زیر باشد:
  • برائت: اگر دادگاه مجرمیت متهم را اثبات نکند.
  • محکومیت: متهم ممکن است به قصاص (نفس یا عضو)، پرداخت دیه، یا مجازات تعزیری (حبس یا جزای نقدی) محکوم شود، بسته به شدت جرم و عمدی بودن آن.

۳. مدارک و ادله حیاتی برای اثبات ایراد صدمه بدنی عمدی

در پرونده های مربوط به صدمه بدنی عمدی، صرف ادعای قربانی برای اثبات جرم کافی نیست. دستگاه قضایی برای صدور حکم نیازمند مدارک و ادله محکمه پسند است. جمع آوری و ارائه این مدارک به صورت صحیح و به موقع، نقش حیاتی در موفقیت پرونده و احقاق حقوق شما خواهد داشت. در اینجا به مهم ترین مدارک و ادله ای که برای اثبات عمدی بودن صدمه بدنی لازم است، اشاره می شود.

۳.۱. گواهی پزشکی قانونی

بی شک، مهم ترین و اساسی ترین مدرک برای اثبات صدمه بدنی و شدت آن، گواهی پزشکی قانونی است. این گواهی به طور تخصصی و بی طرفانه، نوع، میزان و شدت جراحات وارده را تایید می کند. پس از هر حادثه صدمه بدنی، لازم است که با معرفی نامه از کلانتری یا دادسرا، هرچه سریع تر به پزشکی قانونی مراجعه کنید. در این گواهی، مواردی همچون:

• نوع جراحات (کبودی، شکستگی، بریدگی، سوختگی و…)
• محل جراحات بر روی بدن
• تاریخ و زمان تخمینی وارد شدن جراحات
• میزان ارش یا دیه تقریبی جراحات (در صورت امکان)
• و در برخی موارد، امکان عمدی بودن نحوه وارد شدن جراحات

ثبت و تایید می شود. این گواهی به عنوان یک سند کارشناسی، پایه و اساس تعیین دیه یا قصاص و همچنین اثبات وقوع صدمه در دادگاه خواهد بود.

۳.۲. شهادت شهود

شهادت شهود، به ویژه در اثبات «عمدی» بودن صدمه، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. اگر حادثه در حضور افرادی رخ داده است، حتماً مشخصات آن ها (نام، نام خانوادگی، شماره تماس، آدرس) را یادداشت کنید. شهود باید شرایط قانونی شهادت (مانند عقل، بلوغ، عدالت) را داشته باشند. حضور آن ها در دادگاه و بیان مشاهداتشان می تواند به قاضی در تشکیل یک تصویر کامل از واقعه و عمدی بودن رفتار متهم کمک شایانی کند. در صورت عدم امکان حضور شهود، می توان استشهادیه محلی (گواهی کتبی شهود) را نیز تهیه و به پیوست شکواییه ارائه داد، هرچند شهادت حضوری از اعتبار بالاتری برخوردار است.

۳.۳. اقرار متهم

اقرار متهم به ارتکاب جرم، قوی ترین دلیل برای اثبات آن است. اگر متهم در مراحل تحقیق یا در دادگاه، به صورت صریح و بدون ابهام، به ارتکاب عمدی صدمه بدنی اقرار کند، پرونده مسیر بسیار هموارتری را طی خواهد کرد. البته، اقرار باید در شرایطی کاملاً آزادانه و بدون هیچگونه اجبار یا اکراهی صورت گیرد.

۳.۴. گزارش ضابطین دادگستری (پلیس و مأموران کلانتری)

گزارش اولیه پلیس و مأموران کلانتری در صحنه جرم، به خصوص اگر بلافاصله پس از حادثه تنظیم شده باشد، سند معتبری است. این گزارش شامل مشاهدات اولیه ضابطین، اظهارات شهود حاضر در صحنه، وضعیت ظاهری شاکی و متهم، و هرگونه شواهد موجود در محل وقوع جرم است. دقت و جزئیات در این گزارش می تواند به روشن شدن ابعاد حادثه کمک زیادی کند.

۳.۵. امارات و قرائن

علاوه بر ادله مستقیم، «امارات و قرائن» نیز می توانند در اثبات عمدی بودن جرم تاثیرگذار باشند. این موارد شامل:

• فیلم و عکس: تصاویر یا فیلم های ضبط شده از صحنه جرم، جراحات وارده، یا حتی دوربین های مداربسته محل (اگر وجود دارند) می توانند مستندات محکمی ارائه دهند.
• پیامک ها یا مکالمات تهدیدآمیز قبلی: اگر قبل از وقوع حادثه، پیامک های تهدیدآمیز، ایمیل، یا مکالمات ضبط شده ای وجود داشته باشد که نشان دهنده قصد قبلی متهم برای آسیب رساندن باشد، این موارد به شدت در اثبات عمدی بودن موثر خواهند بود.
• سابقه درگیری: وجود سابقه قبلی درگیری یا خصومت بین شاکی و متهم نیز می تواند به عنوان قرینه ای برای اثبات عمدی بودن عمل فعلی به شمار رود.
• چت ها و مکالمات ضبط شده: مکالمات ضبط شده یا پیام های متنی در شبکه های اجتماعی که حاوی تهدید یا اقرار به جرم باشند، می توانند به عنوان اماره به دادگاه ارائه شوند.

ارائه این مدارک باید با رعایت ضوابط قانونی باشد؛ برای مثال، برای استناد به مکالمات ضبط شده، باید مجوز قضایی اخذ شود یا شرایط خاصی فراهم باشد.

۳.۶. سایر مدارک هویتی و ثبتی

همراه داشتن کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی شاکی برای شناسایی و ثبت پرونده ضروری است. در برخی موارد، اگر جرم در محل خاصی رخ داده باشد که مالکیت آن مورد بحث باشد، اسناد مالکیت یا اجاره نامه آن محل نیز ممکن است لازم باشد.

۴. مجازات های قانونی ایراد صدمه بدنی عمدی

قانون گذار جمهوری اسلامی ایران، برای جرائم ایراد صدمه بدنی عمدی، مجازات های سنگینی در نظر گرفته است که هدف آن هم کیفر مرتکب و هم جبران خسارت قربانی است. این مجازات ها بسته به نوع و شدت صدمه، و شرایط وقوع آن، می تواند متفاوت باشد. شناخت این مجازات ها به قربانی کمک می کند تا انتظارات واقع بینانه ای از روند قضایی داشته باشد.

۴.۱. قصاص

«قصاص» به معنای «مقابله به مثل» یا «انجام همان عملی که مرتکب انجام داده است» می باشد و اصلی ترین مجازات در جرائم عمدی علیه جان و اعضا است. قصاص خود به دو دسته تقسیم می شود:

• قصاص نفس: در مواردی که صدمه بدنی عمدی منجر به فوت قربانی شود و شرایط قانونی آن (مانند عمد، تساوی در دین، عدم پدری قاتل نسبت به مقتول) محقق باشد، اولیای دم می توانند درخواست قصاص نفس (اعدام) کنند.
• قصاص عضو: در صورتی که صدمه عمدی منجر به آسیب به عضوی از بدن (مانند قطع دست، کور کردن چشم) شود و امکان قصاص مماثل (یعنی وارد آوردن همان صدمه به همان عضو از بدن مرتکب) وجود داشته باشد، قربانی حق درخواست قصاص عضو را دارد.

در هر دو حالت قصاص، رضایت شاکی (یا اولیای دم در قصاص نفس) می تواند منجر به تبدیل قصاص به دیه یا حتی بخشش کامل شود. اما نکته مهم این است که حتی با گذشت شاکی، دادگاه می تواند به دلیل «جنبه عمومی جرم» مجازات تعزیری (حبس) برای مرتکب در نظر بگیرد، زیرا چنین اعمالی نظم عمومی جامعه را مختل می کند.

۴.۲. دیه

«دیه» مالی است که به عنوان جبران خسارت به قربانی (یا اولیای دم او) پرداخت می شود، زمانی که قصاص ممکن نیست یا شاکی از حق قصاص خود گذشت کند. دیه می تواند به دو صورت باشد:

• دیه مقدر: برای برخی از اعضا و جراحات، میزان دیه در قانون به صورت مشخص تعیین شده است (مثلاً دیه یک دست، دیه چشم و…).
• ارش (دیه نامقدر): برای جراحات یا آسیب هایی که میزان دیه آن ها در قانون مشخص نشده باشد، قاضی با نظر کارشناس پزشکی قانونی، میزان خسارت را به عنوان «ارش» تعیین می کند.

حتی در صورت قصاص عضو، اگر امکان قصاص دقیقاً مماثل نباشد، مابه التفاوت آن به صورت دیه پرداخت می شود. دیه می تواند هم در جرائم عمدی و هم در جرائم غیرعمدی مطالبه شود. در جرائم عمدی، اگر شاکی از حق قصاص خود بگذرد، می تواند دیه را مطالبه کند.

۴.۳. مجازات تعزیری (حبس)

مجازات های تعزیری، مجازات هایی هستند که میزان و نوع آن ها در اختیار قاضی است و به منظور تادیب و جلوگیری از تکرار جرم اعمال می شوند. در جرائم ایراد صدمه بدنی عمدی، علاوه بر قصاص یا دیه، ممکن است مجازات حبس نیز برای متهم در نظر گرفته شود. موارد اعمال حبس می تواند شامل:

• اخلال در نظم عمومی: اگر صدمه بدنی به گونه ای باشد که نظم عمومی را بر هم زده باشد.
• عدم امکان قصاص و عدم پرداخت دیه: در مواردی که به هر دلیل امکان قصاص وجود ندارد (مانند عدم مماثلت) و متهم نیز قادر به پرداخت دیه نباشد یا از پرداخت آن امتناع کند.
• جراحات منجر به از کار افتادگی یا نقص عضو: اگر جراحات وارده، منجر به از کار افتادگی دائم یا نقص عضو جدی شود، دادگاه می تواند مجازات حبس را نیز علاوه بر دیه یا قصاص اعمال کند.
• در صورتی که شاکی گذشت کرده باشد اما جنبه عمومی جرم همچنان باقی بماند.

مجازات های تعزیری، به خصوص حبس، جنبه پیشگیرانه دارند و به جامعه این پیام را می دهند که اعمال خشونت آمیز بی پاسخ نخواهد ماند.

۵. نمونه شکواییه ایراد صدمه بدنی عمدی

تنظیم شکواییه اولین و یکی از مهم ترین گام ها در فرآیند پیگیری حقوقی صدمه بدنی عمدی است. یک شکواییه استاندارد و دقیق، می تواند پرونده شما را به مسیر درستی هدایت کند. این بخش به شما کمک می کند تا با اجزا و نحوه تکمیل یک نمونه شکواییه آشنا شوید.

۵.۱. اجزاء کلیدی یک شکواییه استاندارد

هر شکواییه ای برای اینکه مورد پذیرش مراجع قضایی قرار گیرد و روند رسیدگی آن به درستی آغاز شود، باید شامل اطلاعات و بخش های مشخصی باشد. این اجزا عبارتند از:

• به نام خدا: شروعی رسمی و متداول در تمامی مکاتبات اداری و قضایی.
• مخاطب (ریاست محترم دادسرا): تعیین مرجع دریافت کننده شکواییه.
• موضوع: بیان خلاصه و دقیق عنوان شکایت (مثلاً: شکایت به اتهام ایراد صدمه بدنی عمدی).
• مشخصات شاکی: اطلاعات هویتی کامل فردی که مورد آسیب قرار گرفته است.
• مشخصات مشتکی عنه: اطلاعات هویتی فردی که متهم به ایراد صدمه است (اگر مشخص نیست، ذکر شود مجهول الهویه).
• وکیل یا نماینده قانونی: در صورت وجود وکیل، مشخصات او.
• تاریخ و محل وقوع جرم: زمان و آدرس دقیق حادثه.
• دلایل و ضمائم: فهرست تمامی مدارک و شواهدی که به اثبات جرم کمک می کند.
• شرح شکایت: بیان دقیق و کامل واقعه، همراه با تاکید بر عمدی بودن فعل.
• خواسته: مطالبه حقوق قانونی، اعم از قصاص، دیه یا مجازات تعزیری.
• امضاء و تاریخ: امضای شاکی و تاریخ تنظیم شکواییه.

۵.۲. فرم نمونه شکواییه ایراد صدمه بدنی عمدی با راهنمای تکمیل

آنچه در ادامه می آید، یک فرم نمونه شکواییه است که می توانید با جایگزین کردن اطلاعات خود در قسمت های مشخص شده، آن را برای پرونده خود تنظیم کنید. دقت در تکمیل این بخش ها اهمیت فراوانی دارد.

به نام خدا

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهر]

موضوع: شکایت به اتهام ایراد صدمه بدنی عمدی

شاکی:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی کامل شاکی]
نام پدر: [نام پدر شاکی]
کد ملی: [کد ملی شاکی]
آدرس کامل پستی: [آدرس محل سکونت شاکی به همراه کد پستی]
شماره تماس: [شماره تماس ضروری شاکی]

مشتکی عنه:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی کامل متهم – در صورت اطلاع. اگر نمی دانید، بنویسید مجهول الهویه]
نام پدر: [نام پدر متهم – در صورت اطلاع]
کد ملی: [کد ملی متهم – در صورت اطلاع]
آدرس کامل پستی: [آدرس محل سکونت متهم – در صورت اطلاع. اگر نمی دانید، بنویسید مجهول المکان]
شماره تماس: [شماره تماس متهم – در صورت اطلاع]

وکیل یا نماینده قانونی: [نام و نام خانوادگی وکیل/نماینده – در صورت وجود]

تاریخ دقیق وقوع جرم: [مثال: ۱۴۰۳/۰۴/۱۵]
ساعت تقریبی وقوع جرم: [مثال: حدود ساعت ۲۰:۳۰ شب]
محل دقیق وقوع جرم: [آدرس دقیق و کامل محل وقوع حادثه، مثال: تهران، خیابان ولیعصر، کوچه فلان، پلاک ۲۰، جلوی درب منزل شاکی یا پارک ملت، مقابل درب ورودی شمالی]

دلایل و ضمائم: (مستنداتی که عمدی بودن و وقوع جرم را اثبات می کنند)
    ۱. کپی مصدق تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی شاکی.
    ۲. اصل یا کپی مصدق گواهی پزشکی قانونی به شماره [اگر از قبل دریافت کرده اید، شماره آن را بنویسید] مورخ [تاریخ گواهی].
    ۳. استشهادیه محلی/شهادت شهود [تعداد] نفر (نام و نام خانوادگی شهود [اگر مشخص است، مثال: آقای/خانم علیرضا حسینی، ساکن تهران، ...]).
    ۴. تصاویر/فیلم ضبط شده از صحنه جرم یا جراحات وارده (پیوست CD یا فلش مموری حاوی فایل ها).
    ۵. گزارش اولیه کلانتری [نام کلانتری] به شماره [شماره پرونده یا ارجاع] مورخ [تاریخ گزارش] (در صورت مراجعه اولیه به پلیس).
    ۶. [هر مدرک دیگری که عمدی بودن را اثبات می کند، مانند پرینت پیامک های تهدیدآمیز قبلی، سوابق درگیری، یا گزارش های کارشناسی].

شرح شکایت:
با سلام و احترام، به استحضار ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهر] می رساند:
اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی] در تاریخ [تاریخ دقیق وقوع حادثه]، حوالی ساعت [ساعت تقریبی]، در محل [آدرس دقیق محل وقوع حادثه]، به صورت کاملاً عمدی و با سوءنیت قبلی توسط آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه – در صورت اطلاع، یا 'فردی ناشناس که مشخصات وی در دست پیگیری است'] مورد ایراد صدمه بدنی قرار گرفتم.

[شرح دقیق واقعه با جزئیات کامل و ترتیب زمانی: در این بخش، واقعه را از ابتدا تا انتها به صورت دقیق و مستند بیان کنید. به عنوان مثال: در تاریخ فوق الذکر، در پی مشاجره ای که قبلاً با مشتکی عنه بر سر [موضوع درگیری] داشتم و ایشان بارها تلفنی/پیامکی (مستند به پرینت مکالمات/پیامک های پیوست) اینجانب را تهدید به آسیب جسمی کرده بود، وی به عمد و با نیت اضرار، با [مثلاً: مشت، لگد، شیء نوک تیز، چوب، سنگ و...] به ناحیه [مثلاً: سر، صورت، گردن، دست چپ، پا و...] اینجانب حمله کرده و ضربات متعددی وارد نمود. در پی این حمله، اینجانب دچار [نوع دقیق جراحات طبق گزارش پزشکی قانونی، مثال: شکستگی استخوان ساعد دست چپ، پارگی عمیق در ناحیه ابرو و خونریزی شدید، کبودی و تورم گسترده در ناحیه صورت] گردیدم. بلافاصله پس از این واقعه، جهت دریافت کمک های اولیه به [نام بیمارستان/مرکز درمانی] مراجعه نموده و سپس مراتب را به کلانتری [نام کلانتری] گزارش دادم. جهت تعیین نوع و شدت جراحات نیز به پزشکی قانونی [نام مرکز] معرفی گردیدم که گواهی شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی] صادره از آن مرجع، موید جراحات وارده و عمدی بودن فعل متهم می باشد. همچنین شهود حاضر در صحنه [نام شهود] نیز شاهد این درگیری و نحوه عمدی حمله مشتکی عنه بودند.
[در صورت لزوم، به جنبه های روانی یا اخلال در نظم عمومی نیز اشاره کنید.]

خواسته:
لذا با توجه به وقوع جرم ایراد صدمه بدنی عمدی از سوی مشتکی عنه، مستنداً به مواد [مثال: ۶۱۴ و ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)] و سایر مواد مرتبط قانون مجازات اسلامی و با تقدیم دلایل و مدارک فوق الذکر، تقاضای رسیدگی، تعقیب کیفری و اعمال مجازات قانونی (اعم از قصاص نفس یا عضو [در صورت وجود شرایط]، پرداخت دیه کامل یا ارش جراحات وارده و مجازات تعزیری حبس) نسبت به مشتکی عنه و صدور حکم مقتضی مورد استدعاست. همچنین درخواست صدور قرار تأمین خواسته جهت جبران کلیه خسارات مادی و معنوی وارده را دارم.

با احترام مجدد،
[امضاء شاکی]
تاریخ: [تاریخ تنظیم شکواییه]

۵.۳. نکات کلیدی و هشدارها در تکمیل شکواییه

تکمیل یک شکواییه ممکن است ساده به نظر برسد، اما رعایت نکات ظریف می تواند تفاوت بزرگی در روند پرونده ایجاد کند:

• دقت بالا در نگارش مشخصات و آدرس ها: یک اشتباه کوچک در نام یا آدرس می تواند منجر به تأخیر در ابلاغ یا حتی رد پرونده شود. مطمئن شوید که تمامی اطلاعات هویتی و آدرس ها کاملاً صحیح و خوانا نوشته شده اند.
• شرح دقیق و مستند واقعه: در بخش شرح شکایت، به جای احساسات، بر واقعیت ها و جزئیات عینی تمرکز کنید. از اغراق یا استفاده از کلمات توهین آمیز پرهیز کنید. سعی کنید واقعه را به ترتیبی منطقی و زمانی بیان کنید تا بازپرس و قاضی به راحتی بتوانند آن را درک کنند.
• پیوست کردن تمامی مدارک و شواهد: هر مدرکی که به اثبات ادعای شما کمک می کند (گواهی پزشکی قانونی، عکس، فیلم، استشهادیه، گزارش پلیس) را به شکواییه پیوست کنید. همیشه یک کپی از تمامی مدارک و خود شکواییه را نزد خود نگه دارید.
• اهمیت مشاوره با وکیل: قبل از تنظیم نهایی و ثبت شکواییه، حتماً با یک وکیل متخصص در امور کیفری مشورت کنید. وکیل می تواند شما را در جمع آوری مدارک، نگارش صحیح شکواییه و انتخاب خواسته های حقوقی یاری رساند.
• لزوم ذکر عمدی بودن و دلایل اثبات آن: در متن شکواییه، به وضوح بر «عمدی» بودن صدمه تاکید کنید و دلایلی که این عمد را اثبات می کند (مثلاً سابقه دشمنی، تهدید قبلی، نوع وسیله مورد استفاده، نحوه حمله) را ذکر نمایید. این بخش از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

نتیجه گیری

وقوع صدمه بدنی عمدی، تجربه ای دردناک و ناخوشایند است که می تواند زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. اما نباید فراموش کرد که قانون در کنار قربانیان ایستاده و راه هایی برای احقاق حق و مجازات فرد خاطی در نظر گرفته است. پیگیری حقوقی در چنین پرونده هایی، نه تنها برای جبران خسارات وارده به قربانی ضروری است، بلکه به حفظ نظم و عدالت در جامعه نیز کمک می کند.

همانطور که در این راهنما به تفصیل شرح داده شد، دقت، مستندسازی و صبر، سه رکن اصلی در روند قضایی پرونده های ایراد صدمه بدنی عمدی هستند. از لحظات ابتدایی پس از حادثه، یعنی مراجعه به مراکز درمانی و گزارش به پلیس، تا مراحل پیچیده تر تنظیم شکواییه و پیگیری در دادسرا و دادگاه، هر گام باید با آگاهی و دقت برداشته شود. جمع آوری مدارکی نظیر گواهی پزشکی قانونی، شهادت شهود و هرگونه شواهد دیگر، نقشی حیاتی در اثبات عمدی بودن جرم ایفا می کند.

استفاده از نمونه شکواییه ارائه شده در این مقاله می تواند به شما در تنظیم یک شکایت نامه کامل و دقیق یاری رساند. اما توصیه اکید این است که در تمامی مراحل، به ویژه در بخش های پیچیده حقوقی، حتماً با متخصصین حقوقی و وکلا مشورت نمایید. حضور یک وکیل باتجربه می تواند فرآیند را تسهیل کرده، از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند و شانس موفقیت شما را در رسیدن به عدالت به شکل قابل توجهی افزایش دهد. به یاد داشته باشید، احقاق حق خود، گامی در جهت برقراری عدالت و امنیت برای تمامی افراد جامعه است.