مهریه بالای 110 سکه چه حکمی دارد

مهریه بالای ۱۱۰ سکه بهار آزادی، همچنان یک دین معتبر بر ذمه مرد محسوب می شود، اما وصول مازاد بر این مقدار منوط به اثبات تمکن مالی زوج توسط زوجه در دادگاه است. در حالی که برای ۱۱۰ سکه اول نیازی به اثبات اعسار نیست، مطالبه سکه های بیشتر با چالش های حقوقی و نیاز به ارائه مستندات محکم همراه است.

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد ازدواج، همواره موضوع بحث و ابهامات فراوانی بوده است. تغییرات اقتصادی و تورم، ارزش سکه را به شدت تحت تاثیر قرار داده و همین امر، سوالات بسیاری را در مورد نحوه مطالبه و پرداخت مهریه های کلان، به ویژه مهریه های بالای ۱۱۰ سکه، در ذهن زوجین و حتی حقوقدانان ایجاد کرده است. تصورات غلطی در جامعه وجود دارد که مهریه بالای این سقف قابل وصول نیست یا مرد بابت آن به حبس نمی افتد. این مقاله به تفصیل به بررسی ابعاد حقوقی مهریه بالای ۱۱۰ سکه می پردازد و مسیر قانونی مطالبه، شرایط پرداخت و ضمانت های اجرایی آن را از دیدگاه قوانین جمهوری اسلامی ایران و رویه های قضایی موجود تشریح می کند. هدف این است که به مخاطب کمک شود تا با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف خود، در مواجهه با پرونده های مهریه، تصمیم گیری آگاهانه و مستند داشته باشد.

مفهوم مهریه و انواع آن

مهریه، مالی است که به موجب عقد نکاح و به دلیل رضایت طرفین، به مالکیت زن در می آید و بر ذمه مرد قرار می گیرد. این حق مالی، شرعی و قانونی است و پس از جاری شدن عقد، زن مالک آن می شود و هر زمان که اراده کند، می تواند آن را از همسر خود مطالبه کند. ماهیت حقوقی مهریه به گونه ای است که حتی در صورت عدم تعیین در زمان عقد، می توان آن را با توافق طرفین تعیین کرد یا در صورت اختلاف، دادگاه آن را مشخص می کند (مهرالمثل).

انواع مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه

در نظام حقوقی ایران، مهریه به دو دسته اصلی تقسیم می شود:

• مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه به محض درخواست زن، قابل وصول است و مرد مکلف به پرداخت آن است. در این حالت، زن برای مطالبه مهریه نیازی به اثبات توانایی مالی مرد ندارد و صرفاً با ارائه سند ازدواج و درخواست، می تواند اقدام به وصول آن کند. غالب مهریه های ثبت شده در دفاتر ازدواج از نوع عندالمطالبه هستند.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت آن منوط به اثبات توانایی مالی مرد است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند این مهریه را مطالبه کند که ثابت کند همسرش توانایی پرداخت آن را دارد. اثبات استطاعت مالی مرد در این حالت، بر عهده زن است و این امر می تواند روند مطالبه را پیچیده تر و طولانی تر کند.

مبنای قانونی مهریه در قوانین مدنی ایران، ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی است که تصریح می کند: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بکند.» این ماده به صراحت حق مالکیت زن بر مهریه را تأیید می کند و آن را از لحظه عقد جاری می دارد.

قانون مهریه ۱۱۰ سکه: تبیین ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده

موضوع مهریه ۱۱۰ سکه در ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ مطرح شد. این ماده با هدف کاهش آمار زندانیان مهریه و تعدیل توقعات زوجین، رویکرد جدیدی را در خصوص ضمانت اجرای مهریه اتخاذ کرد. بر اساس این ماده، «مبنای محاسبه مهریه وجه رایج، شاخص بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. هرگاه مهریه، وجه رایج نباشد، ملاک، قیمت زمان تأدیه است.» اما بخش مهم تر این ماده در تبصره آن گنجانده شده که به محدودیت در ضمانت اجرای حبس برای مهریه اشاره دارد.

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده چه می گوید؟

خلاصه دقیق ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، بخش مهم آن را اینگونه بیان می کند: «در خصوص مهریه هایی که به صورت سکه طلا تعیین شده اند، در صورتی که تعداد سکه تا ۱۱۰ عدد باشد، مرد مکلف به پرداخت آن است و در صورت امتناع از پرداخت و عدم اثبات اعسار، مشمول ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (یعنی امکان حبس) می شود. اما نسبت به مازاد بر ۱۱۰ سکه، ضمانت اجرای حبس وجود ندارد و مطالبه آن صرفاً منوط به اثبات ملائت مالی مرد توسط زوجه است.»

هدف از وضع سقف ۱۱۰ سکه، کاهش تعداد زندانیان مهریه و ایجاد تعادل بین حقوق زن و وضعیت اقتصادی مرد بوده است، به گونه ای که ضمن حفظ حق مهریه، جنبه بازدارندگی از حبس برای مبالغ مازاد بر یک سقف مشخص، مد نظر قرار گیرد.

تفاوت های اساسی در مطالبه مهریه تا ۱۱۰ سکه و بیش از ۱۱۰ سکه

تفاوت های کلیدی در نحوه مطالبه و ضمانت اجرای این دو حالت، در فهم حکم مهریه بالای ۱۱۰ سکه اهمیت فراوانی دارد:

• مهریه تا ۱۱۰ سکه:
  • زن برای مطالبه این بخش از مهریه نیازی به اثبات تمکن مالی مرد ندارد.
  • در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار توسط مرد، ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی اعمال می شود و مرد ممکن است مشمول حکم حبس (جلب) شود.
  • اجرای ثبت می تواند به سرعت برای توقیف اموال و صدور اجرائیه اقدام کند.
• مهریه بالای ۱۱۰ سکه:
  • مطالبه و وصول مازاد بر ۱۱۰ سکه، به طور کامل به اثبات تمکن مالی مرد توسط زوجه بستگی دارد.
  • مرد بابت عدم پرداخت مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، به حبس محکوم نمی شود. این بدان معناست که دیگر امکان صدور حکم جلب برای این بخش از مهریه وجود ندارد.
  • اثبات تمکن مالی مرد در این حالت، پیچیدگی های خاص خود را دارد و بار اثبات بر عهده زن است.

این تفاوت ها نشان می دهد که قانون گذار با وضع این قاعده، قصد داشته تا از یک سو حق قانونی زن را برای دریافت تمام مهریه اش حفظ کند و از سوی دیگر، با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی، از به زندان افتادن مردان برای مهریه های نجومی جلوگیری نماید.

حکم مهریه بالای ۱۱۰ سکه: آیا قابل مطالبه است؟

بسیاری از افراد این سوال را مطرح می کنند که آیا مهریه بالای ۱۱۰ سکه قابل مطالبه است؟ پاسخ قاطع به این سوال «بله» است. تمامی مهریه، به هر میزان که باشد، دین است و بر ذمه مرد قرار دارد. سقف ۱۱۰ سکه صرفاً بر روی ضمانت اجرای حبس تأثیر می گذارد، نه بر اصل دین. به عبارت دیگر، زن همواره حق دارد که تمامی مهریه مندرج در عقدنامه را مطالبه کند، اما روند و ضمانت اجرای آن برای مبالغ مازاد بر ۱۱۰ سکه، متفاوت است.

شرط اصلی مطالبه مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه: اثبات ملائت مالی زوج توسط زوجه

همانطور که اشاره شد، شرط کلیدی برای وصول مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، «اثبات ملائت مالی» زوج توسط زوجه است. این بدان معناست که زن باید به دادگاه اثبات کند که همسرش توانایی مالی برای پرداخت سکه های مازاد را دارد.

توضیح دقیق مفهوم ملائت مالی و تمایز آن با استطاعت در مهریه عندالاستطاعه

مفهوم «ملائت مالی» در اینجا به این معناست که مرد دارای اموال و دارایی های کافی است که بتواند مهریه مازاد را پرداخت کند. این دارایی ها می توانند شامل ملک، خودرو، حساب های بانکی، سهام، حقوق و مزایای بالا، و هرگونه مال منقول و غیرمنقول باشند که جزء مستثنیات دین محسوب نمی شوند.

تمایز مهم «ملائت مالی» با «استطاعت» در مهریه عندالاستطاعه این است که در مهریه عندالاستطاعه، اصلاً دین مرد تا زمان اثبات توانایی او برای پرداخت، قطعی نیست. اما در مورد مهریه عندالمطالبه بالای ۱۱۰ سکه، دین از ابتدا قطعی است و تنها ضمانت اجرای حبس برای مازاد بر ۱۱۰ سکه برداشته شده و وصول آن بخش منوط به اثبات توانایی پرداخت (ملائت) مرد است.

نقش دادگاه در پرونده های مهریه بالای ۱۱۰ سکه

در پرونده های مهریه بالای ۱۱۰ سکه، نقش دادگاه خانواده بسیار پررنگ است. دادگاه وظیفه دارد با بررسی دلایل و مستندات ارائه شده توسط زن، در مورد وجود یا عدم وجود ملائت مالی مرد برای پرداخت سکه های مازاد تصمیم گیری کند. این بررسی شامل ارزیابی دقیق اموال، درآمدها، بدهی ها و سایر تعهدات مالی مرد می شود. قضات با در نظر گرفتن تمامی این جوانب، رأی خود را صادر می کنند. این فرایند می تواند پیچیده و زمان بر باشد، زیرا اثبات تمکن مالی معمولاً دشوارتر از اثبات عدم تمکن است.

مراحل و نحوه مطالبه مهریه بالای ۱۱۰ سکه (ویژه زوجه)

برای زنانی که قصد مطالبه مهریه بالای ۱۱۰ سکه را دارند، آشنایی با مراحل قانونی از اهمیت بالایی برخوردار است. این فرآیند می تواند از دو طریق اصلی، یعنی اجرای ثبت و دادگاه خانواده، دنبال شود.

الف) اقدام از طریق اجرای ثبت (برای مهریه های ثبت شده در سند رسمی)

در صورتی که مهریه در سند رسمی ازدواج ثبت شده باشد، زن می تواند ابتدا از طریق اجرای ثبت اقدام کند. این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از مسیر قضایی است، اما برای مهریه های بالای ۱۱۰ سکه، با چالش هایی همراه است.

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج و درخواست صدور اجرائیه: زوجه یا وکیل قانونی او باید به دفترخانه ای که عقد در آنجا ثبت شده است مراجعه کرده و با ارائه سند ازدواج، درخواست صدور اجرائیه مهریه را مطرح کند.
2. مراحل ابلاغ اجرائیه به زوج: پس از صدور اجرائیه، این سند به زوج ابلاغ می شود و به او ۱۰ روز مهلت داده می شود تا مهریه را پرداخت کند یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهد.
3. معرفی اموال زوج برای توقیف: اگر زوج در مهلت مقرر اقدام به پرداخت نکند، زوجه می تواند با معرفی اموال او (اعم از منقول و غیرمنقول مانند خودرو، ملک، سهام، موجودی حساب های بانکی، حقوق و…) درخواست توقیف آن اموال را از اجرای ثبت کند.

چالش ها: لزوم اثبات تمکن مالی زوج برای توقیف اموال مازاد بر ۱۱۰ سکه در مرحله ثبت:
یکی از اصلی ترین چالش ها در این مرحله برای مهریه بالای ۱۱۰ سکه این است که اگر زن بخواهد اموال مرد را برای سکه های مازاد بر ۱۱۰ عدد توقیف کند، باید در همین مرحله به نوعی تمکن مالی مرد را برای این مازاد اثبات کند. اجرای ثبت معمولاً برای ۱۱۰ سکه اول بدون نیاز به اثبات تمکن اقدام می کند، اما برای مبالغ بیشتر، ممکن است به دلایل کافی از سوی زوجه برای احراز توانایی مالی زوج نیاز داشته باشد که این امر فراتر از وظایف عادی اجرای ثبت است و در نهایت به دادگاه ارجاع داده می شود.

ب) اقدام از طریق دادگاه خانواده (در صورت عدم موفقیت از طریق ثبت یا عدم ثبت رسمی مهریه)

اگر مطالبه از طریق اجرای ثبت به نتیجه نرسد یا مهریه به صورت رسمی ثبت نشده باشد (که البته نادر است)، زوجه باید از طریق دادگاه خانواده اقدام کند.

1. تقدیم دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده: زوجه باید با تقدیم یک دادخواست حقوقی به دادگاه خانواده، خواهان مطالبه کل مهریه خود شود. این دادخواست باید شامل اطلاعات دقیق طرفین، میزان مهریه و مستندات مربوطه باشد.
2. اثبات تمکن مالی زوج توسط زوجه (مهم ترین بخش): این بخش، هسته اصلی پرونده های مهریه بالای ۱۱۰ سکه در دادگاه است. بار اثبات این امر کاملاً بر عهده زن است.

مدارک لازم و معتبر برای اثبات تمکن مالی

زوجه برای اثبات توانایی مالی زوج می تواند به مستندات و شواهد زیر استناد کند:

• گردش حساب بانکی: ارائه پرینت حساب های بانکی زوج که نشان دهنده مبالغ قابل توجه و تراکنش های مالی بالا باشد.
• اسناد ملکی: کپی سند مالکیت املاک (مسکونی، تجاری، زمین) به نام زوج.
• گواهی اشتغال به کار با درآمد بالا: مدارکی از محل کار زوج که نشان دهنده حقوق و مزایای چشمگیر او باشد.
• مدارک شرکت و سهام: اسناد مربوط به مالکیت سهام در شرکت ها، اوراق مشارکت، و سودهای حاصل از آن ها.
• فیش حقوقی: فیش های حقوقی با مبالغ بالا.
• پروانه کسب: برای مشاغل آزاد، پروانه کسب و مدارک مربوط به میزان درآمد حاصل از آن.
• گواهی بیمه: اطلاعات بیمه های سرمایه گذاری یا بیمه های عمر با ارزش بازخریدی بالا.
• اطلاعات خودرو و سایر اموال منقول با ارزش.

نقش تحقیقات محلی و شهادت شهود:
علاوه بر مدارک رسمی، زوجه می تواند از طریق تحقیقات محلی یا شهادت شهود نیز برای اثبات تمکن مالی زوج استفاده کند. شهود می توانند در مورد شغل، درآمد، سبک زندگی یا دارایی های مشهود مرد شهادت دهند. البته این شواهد باید با مدارک مستند نیز تأیید شوند.

توضیح دشواری ها و پیچیدگی های اثبات تمکن مالی:
اثبات تمکن مالی، به ویژه برای مردانی که سعی در پنهان کردن دارایی های خود دارند، می تواند بسیار دشوار باشد. ممکن است زوج اقدام به انتقال اموال به نام بستگان یا افراد دیگر کرده باشد، که در این صورت زن باید بتواند این انتقال را به قصد فرار از دین اثبات کند. این فرآیند نیاز به پیگیری های مستمر، جمع آوری دقیق مدارک و در بسیاری از موارد، کمک وکلای متخصص دارد.

حکم حبس و زندان برای مهریه بالای ۱۱۰ سکه

موضوع حبس و زندان برای مهریه، یکی از پربحث ترین جنبه های قانون مهریه در سال های اخیر بوده است. قانون گذار با هدف حبس زدایی و کاهش تعداد زندانیان مهریه، تغییراتی را در این خصوص اعمال کرده است که به طور مستقیم بر مهریه های بالای ۱۱۰ سکه تأثیر می گذارد.

قاعده کلی: عدم شمول حکم حبس برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه

طبق تبصره ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، قاعده کلی این است که مرد بابت عدم پرداخت مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، به حبس محکوم نمی شود. این بدان معناست که اگر مهریه زنی ۲۰۰ سکه باشد و مرد ۱۱۰ سکه اول را پرداخت کند، اما توانایی پرداخت ۹۰ سکه باقی مانده را نداشته باشد، دادگاه نمی تواند او را بابت این ۹۰ سکه به زندان بیندازد. این بخش از مهریه صرفاً یک دین حقوقی است که با اثبات تمکن مالی زوج، قابل وصول خواهد بود، اما ضمانت اجرای کیفری (حبس) ندارد.

تبصره: امکان حبس برای ۱۱۰ سکه اول در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار

این قاعده دارای یک تبصره مهم است: حکم حبس همچنان برای ۱۱۰ سکه اول مهریه معتبر است. به این معنی که اگر مرد توانایی پرداخت ۱۱۰ سکه اول را داشته باشد و از پرداخت آن امتناع کند یا در صورتی که نتواند اعسار خود (یعنی عدم توانایی مالی) را برای این ۱۱۰ سکه اثبات کند، دادگاه می تواند حکم جلب و حبس او را صادر کند. بنابراین، سقف ۱۱۰ سکه به عنوان معیاری برای اعمال ضمانت اجرای کیفری (حبس) عمل می کند.

رویه های جدید قضایی: تأکید بر رویکرد حبس زدایی و کاهش صدور حکم جلب

در سال های اخیر، رویه قضایی با تأکید بر سیاست حبس زدایی، تلاش کرده است تا حتی الامکان از صدور حکم جلب برای مهریه خودداری کند. این رویکرد به معنای لغو کامل حبس نیست، بلکه نشان دهنده تمایل دادگاه ها به یافتن راهکارهای جایگزین مانند تقسیط مهریه است. دادگاه ها در تلاشند تا با بررسی دقیق وضعیت مالی زوج، تا حد امکان از به زندان انداختن وی جلوگیری کرده و به سمت راه حل های مالی و حقوقی پیش بروند. این تغییر رویکرد به دلیل افزایش پرونده های مهریه و تبعات اجتماعی حبس مردان صورت گرفته است.

چه زمانی ممکن است حتی برای مهریه مازاد نیز فشار قضایی وجود داشته باشد؟

با وجود عدم شمول حبس برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، در برخی موارد خاص ممکن است فشارهای قضایی بر مرد وارد شود. یکی از مهم ترین این موارد، زمانی است که مرد به قصد فرار از پرداخت مهریه، اقدام به انتقال صوری اموال خود به نام اشخاص دیگر کرده باشد. در این حالت، اگر زوجه بتواند ثابت کند که این نقل و انتقال با هدف فرار از دین صورت گرفته است، دادگاه می تواند حکم به ابطال این معاملات صوری و توقیف مجدد اموال را صادر کند. در چنین شرایطی، هرچند به طور مستقیم حکم حبس برای مهریه مازاد صادر نمی شود، اما با ابطال معاملات، مرد تحت فشار قرار می گیرد تا دارایی های خود را برای پرداخت مهریه ارائه دهد.

دادخواست اعسار و تقسیط مهریه (ویژه زوج)

برای مردانی که توانایی پرداخت کامل مهریه (به ویژه ۱۱۰ سکه اول) را ندارند، قانون راه حلی به نام «دادخواست اعسار» پیش بینی کرده است. این دادخواست به زوج این امکان را می دهد که عدم توانایی خود را در پرداخت یکجای مهریه به دادگاه ثابت کند و از دادگاه بخواهد که مهریه را به صورت اقساطی پرداخت نماید.

مفهوم اعسار: تعریف حقوقی اعسار و تفاوت آن با ورشکستگی

اعسار: در حقوق، به معنای ناتوانی فرد در پرداخت بدهی های خود به دلیل نداشتن اموال کافی یا عدم دسترسی به آن ها است. فرد معسر، فردی است که اموال او تکافوی پرداخت دیونش را نمی کند و نمی تواند بدهی خود را به صورت یکجا پرداخت کند.

تفاوت با ورشکستگی: اعسار عمدتاً برای اشخاص حقیقی و بدهی های شخصی کاربرد دارد، در حالی که ورشکستگی مربوط به تجار و شرکت های تجاری است. ورشکستگی نیازمند طی تشریفات و مراحل پیچیده تری در قانون تجارت است، اما اعسار در پرونده های حقوقی و خانوادگی رایج تر است.

زمان و نحوه تقدیم دادخواست اعسار

زوج می تواند دادخواست اعسار خود را پس از صدور حکم قطعی مهریه و محکومیت وی به پرداخت، به دادگاه تقدیم کند. معمولاً این دادخواست هم زمان با اولین درخواست زوجه برای مطالبه مهریه یا بلافاصله پس از آن ارائه می شود تا از هرگونه اقدام اجرایی مانند حبس جلوگیری شود.

توضیح شرایط لازم برای پذیرش اعسار

برای اینکه دادگاه دادخواست اعسار زوج را بپذیرد، وی باید:

• نداشتن اموال کافی برای پرداخت مهریه را اثبات کند.
• عدم دسترسی به اموال یا توقیف آن ها را نشان دهد.
• تمامی دارایی های خود را به صورت شفاف و صادقانه به دادگاه اعلام کند.

مدارک و شواهد مورد نیاز برای اثبات اعسار

زوج برای اثبات اعسار خود باید مدارک و شواهد زیر را به دادگاه ارائه دهد:

• لیست کامل اموال: لیستی از تمامی اموال منقول و غیرمنقول خود، شامل ملک، خودرو، حساب های بانکی، سهام، ابزار و لوازم کسب و کار و هر دارایی دیگری که دارد.
• استشهادیه محلی: ارائه استشهادیه ای که توسط ۴ شاهد (دو مرد و دو زن یا چهار مرد)، که از وضعیت مالی زوج اطلاع دارند، امضا شده و گواهی بر عدم توانایی مالی او باشد. این شهود باید در دادگاه نیز حاضر شده و شهادت دهند.
• گواهی عدم تکافوی درآمد: مدارکی که نشان دهنده میزان درآمد ماهیانه زوج و عدم تکافوی آن برای پرداخت یکجای مهریه باشد (مثلاً فیش حقوقی یا گواهی از اتحادیه صنفی).
• مدارک مربوط به بدهی ها و تعهدات مالی دیگر: اسناد و مدارکی که نشان دهنده بدهی های دیگر زوج (مانند اقساط بانکی، اجاره بها، نفقه فرزندان و…) باشد.

تقسیط مهریه

در صورتی که دادگاه اعسار زوج را بپذیرد، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. تقسیط مهریه به معنای تقسیم مبلغ مهریه به یک پیش قسط و اقساط ماهانه است که زوج باید در مواعد مقرر آن ها را پرداخت کند.

نحوه تعیین پیش قسط و اقساط ماهانه توسط دادگاه

دادگاه با توجه به وضعیت مالی زوج (درآمد، دارایی ها، بدهی ها) و همچنین شأن اجتماعی و نیازهای زوجه، میزان پیش قسط و مبلغ اقساط ماهانه را تعیین می کند. این مبلغ می تواند از یک سکه در هر ماه تا مبالغ کمتر یا بیشتر، بسته به شرایط متفاوت باشد. معمولاً دادگاه تلاش می کند تا مبلغ اقساط به گونه ای باشد که هم زوج توانایی پرداخت آن را داشته باشد و هم حق زوجه به تدریج وصول شود.

تبعات عدم پرداخت اقساط مهریه

در صورتی که زوج پس از صدور حکم تقسیط، از پرداخت اقساط مهریه خودداری کند، زوجه می تواند مجدداً با ارائه مدارک به دادگاه، درخواست صدور حکم جلب او را بدهد. در این حالت، عدم پرداخت اقساط، به منزله تخلف از حکم دادگاه محسوب شده و می تواند منجر به حبس زوج شود. این امر نشان می دهد که حکم اعسار و تقسیط، یک راه حل دائمی برای فرار از دین نیست، بلکه تعهد پرداخت را به صورت اقساطی برقرار می کند.

نکات حقوقی تکمیلی

پیچیدگی های پرونده های مهریه، به ویژه مهریه بالای ۱۱۰ سکه، تنها به موارد ذکر شده محدود نمی شود. در ادامه به برخی از نکات حقوقی تکمیلی و سوالات رایج در این زمینه پرداخته می شود که می تواند به فهم جامع تر این موضوع کمک کند.

آیا اگر مردی تمام اموالش را منتقل کند، مهریه از بین می رود؟ (انتقال مال به قصد فرار از دین)

اگر مردی پس از مطالبه مهریه توسط زن، یا حتی پیش از آن، اقدام به انتقال اموال خود به نام اشخاص دیگر (مانند پدر، مادر، خواهر و برادر) کند و هدف او از این کار فرار از پرداخت مهریه باشد، این انتقال «به قصد فرار از دین» محسوب می شود. در این صورت، زن می تواند با اثبات صوری بودن این معاملات و قصد فرار از دین، از دادگاه بخواهد که این معاملات را ابطال کند و اموال مجدداً به نام مرد بازگردد تا مهریه از آن ها وصول شود. این گونه اقدامات می توانند برای مرد تبعات کیفری نیز داشته باشند.

تأثیر فوت زوج یا زوجه بر مهریه بالای ۱۱۰ سکه

• فوت زوج: با فوت مرد، مهریه به عنوان یک دین ممتاز، از ترکه او (اموالی که از متوفی به جا مانده) برداشته شده و به زن پرداخت می شود، حتی قبل از تقسیم ارث بین سایر وراث. در این حالت، محدودیت ۱۱۰ سکه و لزوم اثبات تمکن مالی برای مازاد بر آن، موضوعیت ندارد، زیرا تمام اموال متوفی به عنوان ترکه او برای پرداخت دیون در دسترس است.
• فوت زوجه: با فوت زن، حق مطالبه مهریه او به وراثش (شامل همسر، فرزندان و پدر و مادر) منتقل می شود. وراث می توانند از مرد مطالبه مهریه را داشته باشند و در این حالت نیز محدودیت ۱۱۰ سکه برای ضمانت اجرای حبس، بر وضعیت حقوقی اصل مهریه تأثیری ندارد.

چگونگی محاسبه قیمت روز سکه در مهریه

در صورتی که مهریه به صورت سکه تعیین شده باشد، قیمت آن در زمان تأدیه (پرداخت) محاسبه می شود، نه زمان عقد. این بدان معناست که اگر مهریه ۱۰۰ سکه باشد و زن پس از ۱۰ سال آن را مطالبه کند، مرد باید معادل ۱۰۰ سکه به قیمت روز مطالبه را پرداخت کند. نرخ روز سکه معمولاً بر اساس قیمت روز بانک مرکزی یا نرخ بازار آزاد تعیین می شود.

نقش تعیین کننده وکیل متخصص در پرونده های مهریه (برای هر دو طرف)

پرونده های مهریه، به دلیل پیچیدگی های قانونی و رویه های قضایی، نیازمند دانش و تخصص حقوقی هستند. حضور یک وکیل متخصص در امور خانواده، هم برای زوجه و هم برای زوج، می تواند تفاوت چشمگیری در نتیجه پرونده ایجاد کند. وکیل می تواند به زن در جمع آوری مدارک لازم برای اثبات تمکن مالی مرد و پیگیری مراحل اجرایی کمک کند و به مرد نیز در تنظیم دادخواست اعسار و ارائه دفاعیات مستدل یاری رساند. تجربه و آگاهی وکیل از آخرین تغییرات قوانین و رویه های قضایی، می تواند زمان و هزینه های دادرسی را کاهش داده و به حصول بهترین نتیجه ممکن کمک کند.

مواردی که مهریه به زن تعلق نمی گیرد

در برخی موارد نادر، مهریه به زن تعلق نمی گیرد یا میزان آن کاهش می یابد:

• فسخ نکاح قبل از نزدیکی: اگر عقد نکاح قبل از برقراری رابطه زناشویی (نزدیکی) فسخ شود، نصف مهریه به زن تعلق می گیرد.
• فوت یکی از زوجین قبل از نزدیکی: اگر یکی از زوجین قبل از نزدیکی فوت کند و مهریه مشخص شده باشد، تمام مهریه به زن تعلق می گیرد.
• بذل مهریه: اگر زن به اختیار خود تمام یا قسمتی از مهریه را به مرد ببخشد.
• مخالف بودن مهریه با قانون یا شرع: در صورتی که مهریه، مالیت نداشته باشد یا شرعاً و قانوناً قابل تملک نباشد (مثلاً تعیین چیزی که مال نیست)، مهریه باطل است.

آیا مهریه بالای ۱۱۰ سکه می تواند توسط دادگاه کاهش یابد؟

خیر، مهریه یک دین ثابت است که بر ذمه مرد قرار دارد و دادگاه به هیچ وجه نمی تواند میزان آن را کاهش دهد، مگر اینکه خود زن با بخشش بخشی از آن موافقت کند (بذل مهریه). محدودیت ۱۱۰ سکه، همانطور که قبلاً ذکر شد، صرفاً بر روی ضمانت اجرای حبس تأثیر می گذارد و نه بر اصل میزان مهریه. بنابراین، مرد مکلف به پرداخت تمامی مهریه است، اما برای مبالغ مازاد بر ۱۱۰ سکه، باید تمکن مالی او اثبات شود و حبس نیز در کار نخواهد بود.

چه مدارکی برای اثبات نداشتن تمکن مالی توسط مرد لازم است؟

برای اثبات عدم تمکن مالی (اعسار) مرد، وی باید مدارکی ارائه دهد که نشان دهنده ناتوانی او در پرداخت یکجای مهریه باشد. این مدارک شامل موارد زیر است:

• لیست کامل و دقیق تمامی اموال منقول و غیرمنقول خود.
• استشهادیه از ۴ شاهد که از وضعیت مالی او اطلاع دارند و عدم توانایی او را تأیید می کنند.
• مدارک مربوط به حقوق و درآمد ماهیانه (مانند فیش حقوقی یا گواهی از محل کار) که نشان دهنده ناچیز بودن درآمد او نسبت به بدهی مهریه است.
• مدارک مربوط به بدهی ها و اقساط دیگر (مانند اقساط بانکی، نفقه فرزندان و…).
• گواهی هایی مبنی بر نداشتن حساب بانکی یا موجودی کم در آن ها.

نتیجه گیری

موضوع مهریه بالای ۱۱۰ سکه، با توجه به تحولات قانونی و اقتصادی، همواره محل ابهام و چالش های حقوقی فراوانی بوده است. همانطور که بررسی شد، اصل دین مهریه به هر میزان که باشد، همواره بر ذمه مرد است و سقف ۱۱۰ سکه، تنها در نحوه اعمال ضمانت اجرای حبس و لزوم اثبات تمکن مالی برای مازاد بر آن، تفاوت ایجاد می کند.

این بدان معناست که در حالی که برای ۱۱۰ سکه اول، در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار، مرد ممکن است با حکم حبس مواجه شود، برای سکه های بیشتر از این سقف، حبس منتفی است و زن باید توانایی مالی همسرش را برای وصول آن اثبات کند. رویه های جدید قضایی نیز بر رویکرد حبس زدایی تأکید دارند و تلاش می کنند تا با راهکارهایی مانند تقسیط، از به زندان افتادن مردان تا حد امکان جلوگیری شود.

از آنجایی که هر پرونده مهریه دارای جزئیات و ظرایف خاص خود است و نیازمند دانش عمیق حقوقی است، توصیه قاطع می شود که هم زوجین و هم سایر افراد درگیر با این موضوع، قبل از هرگونه اقدام، حتماً از مشاوره حقوقی تخصصی یک وکیل متخصص در امور خانواده بهره مند شوند. این اقدام نه تنها می تواند مسیر پرونده را روشن تر سازد، بلکه از اتلاف وقت و هزینه های اضافی جلوگیری کرده و به حصول بهترین نتیجه ممکن کمک شایانی خواهد کرد.