صرافی غیرمتمرکز uniswap

صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ (Uniswap) پروتکلی پیشگامانه در دنیای مالی غیرمتمرکز (DeFi) است که امکان تبادل هزاران توکن ERC-20 را بدون نیاز به واسطه های متمرکز فراهم می کند. با استفاده از یونی سواپ، شما به طور مستقیم و ایمن می توانید دارایی های دیجیتال خود را مدیریت و معامله کنید، تجربه ای از حاکمیت کامل بر سرمایه هایتان را به دست آورید.

سفر ما به دنیای صرافی های غیرمتمرکز با یونی سواپ آغاز می شود؛ جایی که شفافیت، امنیت و حاکمیت کاربر بر دارایی ها حرف اول را می زند. یونی سواپ به شما این فرصت را می دهد که فراتر از محدودیت های صرافی های سنتی حرکت کنید و به یکی از بزرگ ترین و معتبرترین پلتفرم های دیفای بپیوندید. در این مسیر، به تمام جزئیات از نحوه کارکرد گرفته تا آموزش های عملی و نکات حیاتی برای کاربران ایرانی خواهیم پرداخت، تا اطمینان یابیم برای شروع فعالیت خود در یونی سواپ، دانش کاملی در اختیار دارید.

درک پایه صرافی های غیرمتمرکز و یونی سواپ

برای گام نهادن به دنیای یونی سواپ، ابتدا باید به درک عمیقی از مفهوم صرافی های غیرمتمرکز (DEX) و تفاوت های بنیادین آن ها با صرافی های متمرکز (CEX) برسیم. این تفاوت ها همان نقاطی هستند که یونی سواپ را به انتخابی متمایز تبدیل می کنند و تجربه ای نوین از معامله گری را به ارمغان می آورند.

صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست و تفاوت آن با صرافی متمرکز (CEX)؟

صرافی های غیرمتمرکز، یا همان DEXها، ستون فقرات جنبش مالی غیرمتمرکز را تشکیل می دهند. این پلتفرم ها به شما امکان می دهند تا مستقیماً و بدون نیاز به یک واسطه مرکزی، رمزارزهای خود را معامله کنید. تصور کنید یک سیستم بانکی یا یک صرافی سنتی، دیگر بر دارایی های شما کنترل ندارد و شما مالک کامل کلیدهای خصوصی کیف پول خود هستید. این جوهره اصلی صرافی های غیرمتمرکز است؛ سیستمی «بدون نیاز به اعتماد» (Trustless) و «بدون نیاز به مجوز» (Permissionless).

در نقطه مقابل، صرافی های متمرکز (CEX) شبیه به بانک های سنتی عمل می کنند؛ شما دارایی های خود را به آن ها می سپارید و در ازای آن، خدمات معاملاتی دریافت می کنید. آن ها مسئول نگهداری کلیدهای خصوصی شما هستند و فرآیند احراز هویت (KYC) را الزامی می کنند. این ساختار متمرکز، هرچند ممکن است سادگی و سرعت بیشتری در برخی موارد به همراه داشته باشد، اما همواره ریسک هایی مانند سانسور، مسدود شدن دارایی ها یا حتی حملات هکری را به همراه دارد.

مزایای DEXها:

• حاکمیت کاربر بر دارایی: شما همیشه مالک کامل دارایی های خود هستید و کلیدهای خصوصی هرگز از کیف پولتان خارج نمی شوند. این به معنای امنیت بیشتر و مقاومت در برابر سانسور است.
• مقاومت در برابر سانسور: هیچ نهاد مرکزی نمی تواند معاملات شما را متوقف کند یا دارایی هایتان را مسدود سازد، که این ویژگی برای کاربران در مناطق با محدودیت های جغرافیایی، مزیت بزرگی محسوب می شود.
• عدم نیاز به احراز هویت (KYC): اغلب DEXها نیازی به اطلاعات شخصی شما ندارند و این به شما امکان می دهد تا به صورت ناشناس فعالیت کنید، که برای بسیاری از کاربران (از جمله کاربران ایرانی) یک نقطه قوت حیاتی است.
• شفافیت: تمام تراکنش ها بر روی بلاکچین ثبت می شوند و قابل مشاهده هستند، که شفافیت بیشتری را نسبت به صرافی های متمرکز فراهم می کند.

معایب DEXها:

• پیچیدگی برای مبتدیان: رابط کاربری و مفاهیم فنی DEXها ممکن است برای کاربران تازه وارد کمی گیج کننده باشد.
• هزینه گس بالا: در برخی از شبکه ها، به ویژه اتریوم، کارمزدهای گس (هزینه تراکنش) می تواند بالا باشد، که برای معاملات کوچک به صرفه نیست.
• نقدینگی پراکنده: (پیش از ورژن های جدیدتر) نقدینگی ممکن است بین استخرهای مختلف پراکنده باشد، که می تواند به لغزش (slippage) بیشتر در معاملات بزرگ منجر شود.

یونی سواپ (Uniswap) در یک نگاه

یونی سواپ نه تنها یک صرافی غیرمتمرکز است، بلکه یک پروتکل نقدینگی خودکار (AMM) محسوب می شود. این پروتکل، با ابداع مدل «بازارساز محصول ثابت» (Constant Product Market Maker)، انقلابی در نحوه انجام معاملات در دیفای به وجود آورد. به جای دفتر سفارشات سنتی که خریداران و فروشندگان برای تطبیق سفارشاتشان به یکدیگر نیاز دارند، یونی سواپ از استخرهای نقدینگی استفاده می کند که توسط تامین کنندگان نقدینگی (LPs) پر می شوند.

یونی سواپ در ابتدا بر بستر بلاکچین اتریوم راه اندازی شد و از توکن های استاندارد ERC-20 پشتیبانی می کند. اما با گذر زمان، پشتیبانی از شبکه های لایه دوم و بلاکچین های دیگر را نیز گسترش داده است.

یونی سواپ با رویکرد متن باز خود، به هر کسی اجازه می دهد تا کدهای آن را بررسی کرده و حتی از آن برای ساخت پروتکل های جدید استفاده کند. این شفافیت و قابلیت توسعه پذیری، پایه های رشد گسترده دیفای را بنا نهاد.

اهمیت تاریخی یونی سواپ در رشد دیفای غیرقابل انکار است. این پلتفرم، اولین بار مفهوم بازارساز خودکار را به مقیاس وسیع معرفی کرد و راه را برای نوآوری های بی شمار در حوزه وام دهی، استقراض و سایر خدمات مالی غیرمتمرکز هموار ساخت. بسیاری از صرافی های غیرمتمرکز دیگر، از جمله پنکیک سواپ و سوشی سواپ، از کدهای متن باز یونی سواپ الهام گرفته اند و با تغییراتی، پروتکل های خود را ایجاد کرده اند.

مکانیزم های پیشرفته و کارکرد یونی سواپ

برای اینکه بتوانیم به خوبی با یونی سواپ کار کنیم و از پتانسیل های آن بهره ببریم، لازم است با مکانیزم های پیچیده تر و نحوه کارکرد درونی آن آشنا شویم. این پروتکل، برخلاف آنچه در ظاهر به نظر می رسد، از قواعد ریاضی و اقتصادی هوشمندانه ای تبعیت می کند که در ادامه به تفصیل آن ها را بررسی خواهیم کرد.

یونی سواپ چگونه کار می کند؟ (مکانیزم AMM و استخرهای نقدینگی)

همان طور که اشاره شد، یونی سواپ از سیستمی به نام بازارساز خودکار (Automated Market Maker یا AMM) استفاده می کند که نیازی به دفتر سفارشات سنتی ندارد. در قلب این سیستم، «استخرهای نقدینگی» (Liquidity Pools) قرار دارند.

مفهوم استخرهای نقدینگی و نقش LPs

استخرهای نقدینگی، مجموعه ای از جفت ارزهای دیجیتال هستند که توسط کاربران عادی به نام «تامین کنندگان نقدینگی» (Liquidity Providers یا LPs) تامین می شوند. این LPs، با واریز مقدار مساوی از دو توکن به یک استخر (مثلاً ETH و USDT)، نقدینگی لازم را برای انجام معاملات فراهم می کنند. در ازای این کار، آن ها بخشی از کارمزدهای تراکنش های انجام شده در آن استخر را دریافت می کنند، که این خود راهی برای کسب درآمد در یونی سواپ است.

شرح ساده فرمول x * y = k و چگونگی تعیین قیمت

مکانیزم اصلی یونی سواپ بر اساس یک فرمول ریاضی ساده عمل می کند: x * y = k. در این فرمول:

• x: مقدار توکن اول در استخر (مثلاً ETH)
• y: مقدار توکن دوم در استخر (مثلاً USDT)
• k: یک ثابت که مجموع نقدینگی در استخر را نشان می دهد و همیشه باید ثابت بماند.

تصور کنید استخری با 1000 ETH و 2,000,000 USDT داریم. پس k برابر با 2,000,000,000 است. حال، اگر شما بخواهید 10 ETH از این استخر بخرید، سیستم باید مقدار USDT را به گونه ای تغییر دهد که حاصل ضرب x و y همچنان k بماند. با کاهش ETH در استخر، قیمت ETH نسبت به USDT افزایش می یابد تا تعادل حفظ شود. این سیستم به صورت خودکار و بر اساس نسبت موجودی توکن ها، قیمت را تعیین می کند.

مفهوم آربیتراژ و نقش آن در پایدار نگه داشتن قیمت ها

نوسانات قیمت در صرافی های مختلف، فرصت هایی برای آربیتراژ ایجاد می کند. آربیتراژگرها با یافتن اختلاف قیمت یک توکن در دو صرافی متفاوت (مثلاً یونی سواپ و یک صرافی متمرکز)، از این فرصت برای کسب سود بهره می برند. این فعالیت آن ها به صورت ناخودآگاه باعث می شود که قیمت ها در یونی سواپ با قیمت های جهانی هم راستا باقی بماند و مکانیزم AMM به تعادل برسد. آن ها با خرید از جایی که ارزان تر است و فروش در جایی که گران تر است، در واقع نقدینگی استخرها را متعادل می کنند.

نحوه واریز جفت ارز به استخر

برای واریز جفت ارز به استخر، شما به عنوان یک LP، باید مقادیر مساوی از دو توکن مورد نظر را (از نظر ارزش دلاری) به استخر واریز کنید. این کار به شما توکن های موقعیت نقدینگی یا LP Token می دهد که نشان دهنده سهم شما از کل استخر است. هر چه سهم شما بیشتر باشد، درصد بیشتری از کارمزدهای تراکنش های آن استخر را دریافت خواهید کرد.

ورژن های یونی سواپ: از آغاز تا آینده (V1, V2, V3, V4)

یونی سواپ در طول زمان تکامل یافته و هر نسخه جدید، قابلیت ها و بهینه سازی های مهمی را به ارمغان آورده است که تجربه کاربران را بهبود بخشیده و کارایی پروتکل را افزایش داده است.

V1: سادگی و محدودیت ها

اولین نسخه یونی سواپ در سال 2018 عرضه شد و نقطه عطفی در تاریخ دیفای بود. این نسخه بسیار ساده طراحی شده بود و فقط امکان تبادل جفت ارزهای ETH/ERC-20 را فراهم می کرد. محدودیت اصلی این بود که برای هر توکن ERC-20، باید نقدینگی در برابر ETH تامین می شد، که این مسئله می توانست ریسک های بیشتری را برای LPs به همراه داشته باشد.

V2: بهبودها و گسترش قابلیت ها

ورژن دوم یونی سواپ که در سال 2020 منتشر شد، با بهبودهای چشمگیری همراه بود. مهم ترین تغییر، امکان ایجاد استخرهای نقدینگی برای جفت ارزهای ERC-20/ERC-20 بود که انعطاف پذیری بیشتری را برای LPs فراهم می کرد. علاوه بر این، ویژگی های جدیدی مانند Flash Swaps (سواپ های سریع) و Price Oracles (اوراکل های قیمت) به آن اضافه شد:

• Flash Swaps: این قابلیت به شما امکان می دهد تا بدون داشتن سرمایه اولیه، توکن هایی را از استخر برداشت کنید، با این شرط که در همان تراکنش، توکن های برداشتی را برگردانید یا هزینه آن را پرداخت کنید. این ابزار قدرتمند، فرصت های آربیتراژ جدیدی را به وجود آورد.
• Price Oracles: برای محافظت در برابر دست کاری قیمت ها و ارائه داده های تاریخی، اوراکل های قیمت معرفی شدند که از طریق محاسبه میانگین قیمت ها، به پایداری سیستم کمک می کردند.

V3: انقلاب نقدینگی متمرکز (Concentrated Liquidity)

در سال 2021، یونی سواپ V3 با قابلیتی انقلابی به نام «نقدینگی متمرکز» (Concentrated Liquidity) عرضه شد. این ویژگی، بهره وری سرمایه را به طور چشمگیری برای تامین کنندگان نقدینگی افزایش داد.

• توضیح کامل Concentrated Liquidity و مزایای آن: در نسخه های قبلی، نقدینگی شما به صورت یکنواخت در کل منحنی قیمت (از صفر تا بی نهایت) توزیع می شد. این به این معنی بود که بخش زیادی از سرمایه شما ممکن بود هرگز در تراکنش ها استفاده نشود. اما در V3، LPs می توانند بازه های قیمتی مشخصی را برای تامین نقدینگی خود تعیین کنند. با این کار، سرمایه آن ها فقط در محدوده قیمتی فعال خواهد بود که در آن انتظار معاملات را دارند، و این امر به افزایش بازدهی و کسب کارمزد بیشتر منجر می شود.
• NFT شدن پوزیشن های LP: در V3، هر موقعیت نقدینگی به دلیل منحصر به فرد بودن بازه قیمتی انتخابی، به صورت یک توکن NFT (توکن غیرقابل تعویض) نمایش داده می شود. این NFT نشان دهنده مالکیت شما بر آن موقعیت و کارمزدهای مربوط به آن است.
• چگونگی تعیین بازه قیمت توسط LPها: LPs می توانند به صورت دستی بازه قیمتی را برای توکن های خود انتخاب کنند. اگر قیمت از این بازه خارج شود، موقعیت آن ها غیرفعال می شود و کارمزدی دریافت نخواهند کرد. این قابلیت، نیازمند مدیریت فعال تری از سوی LPs است اما در صورت مدیریت صحیح، سودآوری را به شدت افزایش می دهد.

V4: آینده یونی سواپ با Hooks و Singleton

یونی سواپ V4 که قرار است در آینده نزدیک عرضه شود، وعده انقلابی جدید در دیفای را می دهد. این نسخه با معرفی قابلیت های جدیدی چون Hooks و Singleton، به دنبال افزایش انعطاف پذیری، کاهش هزینه ها و بهبود کارایی است:

• Hooks (قلاب ها): Hooks به توسعه دهندگان امکان می دهند تا قابلیت های سفارشی را به استخرهای نقدینگی اضافه کنند. این به معنای ایجاد ویژگی های جدیدی مانند کارمزدهای پویا، Limit Orders (سفارشات محدود) داخلی، و TWAMM (بازارساز وزنی زمانی میانگین) است که می تواند نحوه تعامل شما با استخرها را متحول کند.
• Singleton (یگانگی): در V3، هر استخر نقدینگی یک قرارداد هوشمند جداگانه داشت. اما در V4، تمامی استخرها در یک قرارداد واحد نگهداری می شوند. این معماری به نام Singleton، به طور چشمگیری هزینه های گس را کاهش می دهد زیرا نیازی به انتقال توکن بین قراردادهای مختلف برای انجام تراکنش ها نیست.
• Flash Accounting (حسابداری فوری): این ویژگی، هزینه های تراکنش های چندمرحله ای را با به تعویق انداختن انتقال های خارجی توکن تا پایان عملیات، کاهش می دهد.
• بازگشت جفت های ETH بومی: در V2 و V3، برای معامله ETH، ابتدا باید آن را به WETH (Wrapped ETH) تبدیل می کردید. اما در V4، امکان معامله مستقیم ETH بومی بازگشته است که هزینه ها را بیشتر کاهش می دهد.
• زمان بندی عرضه و اهمیت EIP-1153: عرضه V4 به پیاده سازی EIP-1153 (Transient Storage) در هاردفورک آینده اتریوم به نام Dencun وابسته است. این EIP به طراحی قراردادهای هوشمند تمیزتر و کاهش کارمزدها کمک می کند.

آموزش عملیاتی گام به گام کار با یونی سواپ

حالا که با مفاهیم و ورژن های مختلف یونی سواپ آشنا شدیم، زمان آن رسیده که به بخش عملیاتی کار با این صرافی غیرمتمرکز بپردازیم. این بخش، شما را قدم به قدم در انجام کارهای روزمره مانند اتصال کیف پول، سواپ کردن توکن ها، ثبت سفارش محدود و تامین نقدینگی راهنمایی می کند.

اتصال کیف پول به یونی سواپ

برای شروع فعالیت در یونی سواپ، اولین گام اتصال کیف پول دیجیتال خود به پلتفرم است. این فرآیند ساده است اما انتخاب کیف پول مناسب و انجام صحیح مراحل از اهمیت بالایی برخوردار است.

1. انتخاب کیف پول مناسب: کیف پول های متعددی از یونی سواپ پشتیبانی می کنند. برخی از محبوب ترین آن ها عبارتند از:
   • MetaMask (متامسک): یک افزونه مرورگر و اپلیکیشن موبایل که بسیار پرکاربرد است.
   • Trust Wallet (تراست ولت): یک کیف پول موبایل که برای اندروید و iOS در دسترس است.
   • Coinbase Wallet (کوین بیس ولت): کیف پول غیرحضانتی کوین بیس.
   • Uniswap Wallet (کیف پول یونی سواپ): اپلیکیشن موبایل اختصاصی یونی سواپ.
   • WalletConnect: پروتکلی که به شما امکان می دهد کیف پول های موبایل مختلف را به اپلیکیشن های غیرمتمرکز (DApps) متصل کنید.

   ما اغلب از متامسک یا تراست ولت استفاده می کنیم، زیرا رابط کاربری ساده ای دارند و به خوبی با یونی سواپ یکپارچه شده اند.

2. مراحل گام به گام اتصال کیف پول به app.uniswap.org:
   • مرورگر خود (کروم، فایرفاکس) را باز کرده و به آدرس app.uniswap.org بروید.
   • در گوشه بالا سمت راست صفحه، گزینه Connect Wallet را مشاهده خواهید کرد. روی آن کلیک کنید.
   • لیستی از کیف پول های پشتیبانی شده نمایش داده می شود. کیف پول مورد نظر خود (مثلاً MetaMask) را انتخاب کنید.
   • اگر از افزونه مرورگر استفاده می کنید، کیف پول شما یک پنجره پاپ آپ باز می کند و از شما می خواهد که اتصال به یونی سواپ را تایید کنید.
   • اتصال را تایید کنید. پس از تایید، آدرس کیف پول شما در گوشه بالای صفحه یونی سواپ نمایش داده می شود و نشان دهنده اتصال موفقیت آمیز است.

نکته برای کاربران موبایل: اگر از کیف پول موبایل استفاده می کنید، می توانید از طریق مرورگر داخلی کیف پول (DApp browser) به آدرس app.uniswap.org بروید یا از گزینه WalletConnect استفاده کنید تا کیف پول موبایل خود را به نسخه دسکتاپ یونی سواپ متصل نمایید.

آموزش سواپ (Swap) توکن ها

سواپ کردن توکن ها، اصلی ترین فعالیتی است که در یونی سواپ انجام می دهید. این فرآیند، تبدیل یک توکن به توکن دیگر را امکان پذیر می سازد.

1. انتخاب شبکه:
   • در بالای رابط کاربری یونی سواپ، یک دکمه برای انتخاب شبکه (Network) وجود دارد. یونی سواپ علاوه بر اتریوم، از شبکه های لایه 2 مانند پالیگان (Polygon)، آربیتروم (Arbitrum)، اپتیمیزم (Optimism) و همچنین شبکه هایی مانند BNB Chain پشتیبانی می کند.
   • شبکه ای را انتخاب کنید که توکن های شما در آن قرار دارند و قصد معامله در آن را دارید. به یاد داشته باشید که کارمزد گس (Gas Fee) و سرعت تراکنش ها در شبکه های مختلف، متفاوت است.
2. انتخاب توکن مبدا و مقصد:
   • در بخش Swap یونی سواپ، دو کادر برای توکن های You pay (توکن مبدا) و You receive (توکن مقصد) وجود دارد.
   • روی کادر توکن مبدا کلیک کنید و توکنی که می خواهید بفروشید را از لیست انتخاب کنید. می توانید نام یا نماد توکن را جستجو کنید.
   • همین کار را برای توکن مقصد تکرار کنید.
   • مقدار توکنی که می خواهید بفروشید را در کادر You pay وارد کنید. سیستم به طور خودکار مقدار توکن مقصدی که دریافت خواهید کرد را محاسبه و نمایش می دهد.
3. نکته حیاتی: چگونگی تشخیص توکن های جعلی (اهمیت آدرس کانترکت، بررسی در CoinMarketCap/Etherscan).

   یکی از بزرگ ترین خطرات در صرافی های غیرمتمرکز، وجود توکن های جعلی (Scam Tokens) است. کلاهبرداران توکن هایی با نام ها و نمادهای مشابه توکن های معتبر ایجاد می کنند تا شما را فریب دهند. برای جلوگیری از این اتفاق:

   • همیشه آدرس قرارداد هوشمند (Contract Address) توکن را بررسی کنید. معتبرترین منبع برای یافتن آدرس قرارداد هوشمند، وب سایت هایی مانند CoinMarketCap یا Etherscan (برای توکن های اتریوم) هستند.
   • پس از یافتن توکن مورد نظر در CoinMarketCap، آدرس قرارداد آن را کپی کرده و در یونی سواپ، هنگام انتخاب توکن مقصد، به جای نام یا نماد، آن آدرس را وارد کنید. این کار اطمینان می دهد که توکن صحیح را انتخاب کرده اید.
4. تنظیمات پیشرفته سواپ:

   قبل از تایید نهایی سواپ، می توانید با کلیک بر روی آیکون چرخ دنده در بالای کادرهای سواپ، تنظیمات پیشرفته را بررسی و تغییر دهید:

   • Slippage Tolerance (میزان لغزش): این تنظیم، حداکثر درصدی را مشخص می کند که قیمت معامله شما می تواند نسبت به قیمت مورد انتظار تغییر کند. به دلیل نوسانات لحظه ای بازار، ممکن است قیمت در زمان تایید تراکنش با قیمتی که در لحظه مشاهده کرده اید، متفاوت باشد. اگر لغزش واقعی بیشتر از مقدار تعیین شده باشد، تراکنش شما با خطا مواجه شده و انجام نخواهد شد. برای توکن های با نقدینگی بالا، 0.1% تا 0.5% کافی است، اما برای توکن های جدید یا کم نقدینگی، ممکن است نیاز به افزایش آن (مثلاً تا 2% یا 3%) داشته باشید.
   • Transaction Deadline (مهلت تراکنش): این گزینه حداکثر زمانی را (به دقیقه) تعیین می کند که شما مایلید تراکنش شما در بلاکچین معلق بماند و سپس لغو شود. اگر تراکنش در این زمان تایید نشود (مثلاً به دلیل گس کم)، به صورت خودکار لغو خواهد شد.
   • Trade Option (انتخاب استخر دلخواه): این گزینه به شما اجازه می دهد تا در صورت وجود چندین استخر برای یک جفت ارز، استخر خاصی را برای انجام معامله خود انتخاب کنید. معمولاً بهتر است گزینه پیش فرض را رها کنید تا یونی سواپ بهترین مسیر را برای شما پیدا کند.
5. تایید نهایی تراکنش در کیف پول و مشاهده توکن های دریافتی:
   • پس از تنظیمات و بررسی ها، روی دکمه Swap کلیک کنید.
   • کیف پول شما یک پاپ آپ برای تایید تراکنش (شامل کارمزد گس) نمایش می دهد. جزئیات را بررسی کرده و تراکنش را تایید کنید.
   • پس از تایید تراکنش و انجام آن بر روی بلاکچین، توکن های جدید به کیف پول شما واریز می شوند. ممکن است لازم باشد توکن جدید را به صورت دستی در کیف پول خود اضافه کنید تا نمایش داده شود.

آموزش سفارش گذاری محدود (Limit Order)

علاوه بر سواپ فوری، یونی سواپ به شما امکان می دهد تا سفارشات محدود (Limit Orders) را نیز ثبت کنید. این ویژگی به شما کمک می کند تا توکن ها را با قیمت دلخواه خود بخرید یا بفروشید، حتی اگر در آن لحظه قیمت بازار با قیمت مورد نظر شما مطابقت نداشته باشد.

1. مراحل ثبت سفارش خرید یا فروش با قیمت دلخواه:
   • پس از اتصال کیف پول به یونی سواپ، به تب Limit در بالای صفحه بروید.
   • توکن مبدا (پرداختی) و توکن مقصد (دریافتی) را انتخاب کنید.
   • در کادر Set Price، قیمت مورد نظر خود را برای انجام معامله وارد کنید. به عنوان مثال، اگر می خواهید ETH را با قیمت 3000 USDT بخرید، در کادر ETH مقدار ETH و در کادر USDT مقدار USDT و قیمت را تنظیم کنید.
   • مقدار توکن مورد نظر برای خرید یا فروش را وارد کنید.
2. تنظیم تاریخ انقضا (Expiry) برای سفارش:
   • گزینه Expiry به شما اجازه می دهد تا یک تاریخ و زمان انقضا برای سفارش خود تعیین کنید. اگر قیمت تا آن زمان به حد مورد نظر شما نرسد، سفارش به صورت خودکار لغو خواهد شد.
   • پس از بررسی تمام جزئیات، روی دکمه Submit Order کلیک کرده و تراکنش را در کیف پول خود تایید کنید.

سفارش شما در لیست سفارشات محدود قرار می گیرد و به محض رسیدن قیمت به سطح مورد نظر، به صورت خودکار اجرا خواهد شد.

آموزش تامین نقدینگی (Liquidity Provision) و کسب درآمد

یکی از هیجان انگیزترین راه های کسب درآمد در دیفای، تامین نقدینگی در صرافی های غیرمتمرکز است. شما با تامین نقدینگی برای استخرهای یونی سواپ، کارمزد تراکنش ها را دریافت می کنید. این کار می تواند سودآور باشد اما با ریسک هایی نیز همراه است.

درآمدزایی با تامین نقدینگی در UniSwap V3 (با تمرکز بر Concentrated Liquidity):

در Uniswap V3، به لطف قابلیت «نقدینگی متمرکز»، شما کنترل بیشتری بر نحوه استقرار سرمایه خود دارید:

1. انتخاب جفت ارز و Fee Tier:
   • به تب Pool در یونی سواپ بروید و گزینه New Position را انتخاب کنید.
   • جفت ارز مورد نظر خود (مثلاً ETH/USDT) را انتخاب کنید.
   • سپس، یک Fee Tier یا سطح کارمزد را انتخاب کنید. سطوح کارمزد مختلفی (مثلاً 0.05%, 0.3%, 1%) وجود دارد که بسته به جفت ارز و میزان نوسان پذیری آن، انتخاب مناسب متفاوت است. برای جفت ارزهای با نوسان کم (مانند استیبل کوین ها)، فی تیر پایین تر و برای جفت ارزهای پرنوسان، فی تیر بالاتر ممکن است مناسب تر باشد.
2. راهنمای کامل تعیین بازه قیمتی (Custom Range vs. Full Range) با مثال و استراتژی ها:

   اینجا قلب قابلیت نقدینگی متمرکز است. شما باید بازه ای را تعیین کنید که نقدینگی شما در آن فعال باشد:

   • Full Range (تمام محدوده): در این حالت، نقدینگی شما مانند Uniswap V2 در تمام بازه قیمتی (از صفر تا بی نهایت) توزیع می شود. این گزینه ساده تر است و نیاز به مدیریت کمتری دارد اما بهره وری سرمایه پایین تری خواهد داشت.
   • Custom Range (محدوده سفارشی): این گزینه به شما امکان می دهد تا یک بازه قیمتی خاص را برای توزیع نقدینگی خود انتخاب کنید. با این کار، نقدینگی شما فقط در آن بازه فعال خواهد بود.
     • مثال: فرض کنید می خواهید برای جفت ETH/USDT نقدینگی تامین کنید و انتظار دارید قیمت ETH بین 2500 تا 3500 دلار نوسان کند. شما می توانید این بازه را به عنوان Custom Range خود تعیین کنید. این کار باعث می شود سرمایه شما فقط در این بازه قیمتی سودآوری داشته باشد.
     • استراتژی ها: برای استیبل کوین ها (مثل USDT/USDC)، بازه های بسیار کوچک و متمرکز می تواند بسیار سودآور باشد. برای توکن های پرنوسان، بازه های گسترده تری توصیه می شود. اگر قیمت از بازه شما خارج شود، پوزیشن شما غیرفعال شده و کارمزدی دریافت نخواهید کرد تا زمانی که قیمت دوباره به بازه بازگردد.
3. واریز توکن ها و تایید تراکنش:
   • مقادیر مورد نظر از هر دو توکن را وارد کنید (سیستم به طور خودکار مقدار توکن دوم را بر اساس قیمت فعلی و بازه انتخابی محاسبه می کند).
   • تراکنش را در کیف پول خود تایید کنید.
4. دریافت NFT موقعیت LP و مدیریت آن:
   • پس از تامین نقدینگی در V3، شما یک توکن NFT دریافت می کنید که نشان دهنده موقعیت نقدینگی شماست. این NFT حاوی تمام اطلاعات مربوط به بازه قیمتی، میزان نقدینگی و کارمزدهای انباشته شده شماست.
   • برای مدیریت موقعیت خود، می توانید به بخش Pool بازگردید و NFT خود را مشاهده کنید. در آنجا می توانید نقدینگی خود را افزایش یا کاهش دهید، بازه قیمتی را تغییر دهید یا کارمزدهای خود را برداشت کنید.

درآمدزایی با تامین نقدینگی در UniSwap V2:

اگرچه V3 با نقدینگی متمرکز پیشرفته تر است، اما V2 همچنان گزینه ای ساده تر برای LPs است. در V2، شما به سادگی مقادیر مساوی از دو توکن را واریز می کنید و نقدینگی شما به صورت یکنواخت در تمام منحنی قیمت توزیع می شود. این روش نیاز به مدیریت فعال ندارد اما بازدهی سرمایه آن به طور کلی کمتر است.

مفهوم و مدیریت ضرر ناپایدار (Impermanent Loss):

ضرر ناپایدار، یکی از مهم ترین ریسک هایی است که تامین کنندگان نقدینگی با آن مواجه هستند. این پدیده زمانی رخ می دهد که نسبت قیمت توکن های موجود در استخر نقدینگی شما، نسبت به زمان واریز اولیه، تغییر کند.

• توضیح کامل با مثال عددی:

  تصور کنید شما 1 ETH و 1000 USDT به استخری واریز می کنید (1 ETH = 1000 USDT). فرض کنید سهم شما 10% از کل استخر است. اگر قیمت ETH به 2000 USDT افزایش یابد، آربیتراژگرها ETH را از استخر شما می خرند و USDT به آن اضافه می کنند تا قیمت ها متعادل شود. در نتیجه، استخر شما اکنون ممکن است دارای 0.7 ETH و 1400 USDT باشد (با ارزش کل 2800 USDT). سهم 10% شما اکنون 0.07 ETH و 140 USDT است.

  اگر شما در ابتدا (به جای تامین نقدینگی) فقط 1 ETH و 1000 USDT را نگه می داشتید، اکنون دارایی شما 1 ETH (با ارزش 2000 USDT) و 1000 USDT بود که مجموعاً 3000 USDT می شود. تفاوت 200 USDT بین 3000 دلار (هودل کردن) و 2800 دلار (تامین نقدینگی)، همان «ضرر ناپایدار» است. این ضرر «ناپایدار» نامیده می شود زیرا اگر قیمت ETH دوباره به 1000 USDT بازگردد، ضرر نیز از بین می رود.

• عوامل موثر و چگونگی کاهش ریسک:

  ضرر ناپایدار بیشتر در جفت ارزهایی با نوسان قیمت زیاد رخ می دهد. برای کاهش این ریسک:

  • انتخاب جفت ارزهای پایدار: تامین نقدینگی برای جفت ارزهایی مانند استیبل کوین ها (USDT/USDC) یا توکن های با همبستگی بالا، ریسک IL را کاهش می دهد.
  • تمرکز بر کارمزدهای دریافتی: کارمزدهای دریافتی از تراکنش ها می توانند ضرر ناپایدار را جبران کنند. در V3 با استفاده از نقدینگی متمرکز، می توانید کارمزدهای بیشتری کسب کنید.
  • مدیریت فعال: در V3، با تغییر بازه های قیمتی خود، می توانید در برابر تغییرات بازار واکنش نشان دهید و ضرر را به حداقل برسانید.

خرید و فروش NFT در یونی سواپ

یونی سواپ به سرعت در حال گسترش قابلیت های خود است. از نوامبر 2022، یونی سواپ خرید و فروش NFT (توکن های غیرقابل تعویض) را نیز ممکن ساخته است.

1. چگونگی ادغام قابلیت های NFT در یونی سواپ:

   یونی سواپ با ادغام تجمیع کننده های NFT (NFT Aggregators) مختلف، به شما امکان می دهد تا به نقدینگی بازارهای بزرگ NFT مانند OpenSea، X2Y2، LooksRare و Sudoswap دسترسی داشته باشید. این تجمیع کننده به شما اجازه می دهد تا NFTها را از چندین بازار در یک رابط کاربری واحد جستجو و معامله کنید.

2. استفاده از تجمیع کننده NFT یونی سواپ:
   • به تب NFTs در یونی سواپ بروید.
   • می توانید مجموعه های NFT را بر اساس محبوبیت، حجم معاملات یا قیمت جستجو کنید.
   • پس از یافتن NFT مورد نظر، می توانید آن را با توکن های ERC-20 خود خریداری کنید.
3. مزایای گس فی کمتر برای معاملات NFT:

   تجمیع کننده NFT یونی سواپ به گونه ای طراحی شده است که با بهینه سازی مسیرهای تراکنش، هزینه های گس فی (Gas Fee) برای معاملات NFT را کاهش دهد. این یک مزیت بزرگ نسبت به خرید مستقیم از بازارهای NFT است که ممکن است کارمزدهای بالایی داشته باشند.

نکات کلیدی برای کاربران ایرانی و چالش ها

با وجود تمام مزایای یونی سواپ، کاربران ایرانی با چالش های خاصی روبرو هستند که برای تجربه یک معامله ایمن و بدون دردسر، باید به آن ها توجه کنند. در این بخش، به طور ویژه به این نکات خواهیم پرداخت.

استفاده از یونی سواپ در ایران

همان طور که می دانیم، تحریم های بین المللی بر زندگی روزمره ما تاثیر گذاشته اند و این موضوع در دنیای ارزهای دیجیتال نیز صدق می کند. یونی سواپ نیز از این قاعده مستثنی نیست و دسترسی مستقیم کاربران با IP ایران را محدود کرده است. با این حال، راهکارهایی برای عبور از این محدودیت ها وجود دارد.

1. تحریم های آی پی: لزوم استفاده از VPN/VPS با آی پی ثابت و معتبر.

   برای دسترسی به وب سایت و پروتکل یونی سواپ، شما حتماً نیاز به استفاده از یک نرم افزار تغییر دهنده آی پی (VPN یا VPS) دارید. نکته حیاتی اینجاست که آی پی شما باید ثابت و معتبر باشد. استفاده از VPNهای رایگان و ناپایدار که آی پی آن ها دائماً تغییر می کند، می تواند باعث شناسایی شما و در نهایت مسدود شدن دسترسی تان شود. یک آی پی ثابت، خطر شناسایی را به حداقل می رساند.

2. عدم نیاز به احراز هویت (KYC):

   این ویژگی برای کاربران ایرانی یک مزیت بزرگ و حیاتی محسوب می شود. از آنجایی که یونی سواپ یک صرافی غیرمتمرکز است، نیازی به اطلاعات شخصی، مدارک شناسایی یا احراز هویت ندارد. این به معنای:

   • عدم نگرانی بابت مسدود شدن حساب به دلیل تابعیت ایرانی.
   • حفظ حریم خصوصی کامل در طول معاملات.
   • امکان فعالیت آزادانه بدون نیاز به دور زدن قوانین دست وپاگیر احراز هویت.
3. ریسک های امنیتی مرتبط با استفاده از نرم افزارهای تغییر آی پی:

   با وجود نیاز به VPN/VPS، همواره باید به ریسک های امنیتی آن نیز توجه داشت. برخی نرم افزارهای تغییر آی پی ممکن است:

   • اطلاعات شما را جمع آوری کنند.
   • دارای بدافزار باشند.
   • اتصال ناپایدار داشته باشند که در میانه یک تراکنش مهم قطع شود.

   همیشه از سرویس های معتبر و پولی استفاده کنید و از فعال بودن Kill Switch (قابلیت قطع کامل اینترنت در صورت قطع شدن VPN) مطمئن شوید.

مشکلات رایج و راه حل ها

مانند هر فناوری دیگری، استفاده از یونی سواپ نیز می تواند با چالش هایی همراه باشد. شناخت این مشکلات و راه حل های آن ها، تجربه شما را دلپذیرتر خواهد کرد.

1. هزینه بالای گس اتریوم:

   یونی سواپ در ابتدا بر بستر اتریوم راه اندازی شد و این شبکه، به دلیل ضعف در مقیاس پذیری، دارای کارمزدهای گس بالایی است، به ویژه در زمان شلوغی شبکه. این امر می تواند برای معاملات کوچک به صرفه نباشد.

   • توضیح دلایل و تاثیر آن بر معاملات کوچک: افزایش تقاضا برای استفاده از شبکه اتریوم (به دلیل محبوبیت DApps و NFTها)، باعث افزایش قیمت گس می شود. این کارمزدها گاهی اوقات می توانند از ارزش خود معامله نیز بیشتر شوند.
   • راهکارهای جایگزین:
     • استفاده از شبکه های لایه 2: یونی سواپ از شبکه های لایه 2 مانند آربیتروم (Arbitrum)، اپتیمیزم (Optimism) و پالیگان (Polygon) پشتیبانی می کند. کارمزد تراکنش ها در این شبکه ها به مراتب کمتر است و سرعت بیشتری دارند.
     • استفاده از DEXهای روی بلاکچین های ارزان تر: صرافی هایی مانند پنکیک سواپ (PancakeSwap) که بر بستر BNB Chain فعالیت می کنند، هزینه های گس بسیار پایین تری دارند.
2. توکن های جعلی و کلاهبرداری های هانی پات (Honeypot):

   همان طور که قبلاً اشاره شد، بازار DEXها میزبان تعداد زیادی توکن جعلی و پروژه های کلاهبرداری است. کلاهبرداری هانی پات (Honeypot) نوعی توکن است که به شما اجازه خرید می دهد اما قابلیت فروش آن را از شما سلب می کند. همیشه قبل از خرید، از طریق Etherscan (یا ابزارهای مشابه برای شبکه های دیگر) کد قرارداد توکن را بررسی کنید و اطمینان حاصل کنید که قابلیت فروش (transfer out) برای همه فعال است. به حجم نقدینگی (Liquidity) و تعداد هولدرها نیز توجه کنید.

3. پیغام های خطای رایج و نحوه رفع آنها:
   • Insufficient ETH Balance for Gas (موجودی ناکافی ETH برای گس): این خطا به این معنی است که شما ETH کافی در کیف پول خود برای پرداخت کارمزد تراکنش ندارید. حتی اگر در حال سواپ کردن توکن های دیگر هستید، برای پرداخت گس در شبکه اتریوم به مقداری ETH نیاز دارید.
   • Your wallet is blocked (کیف پول شما مسدود شده است): این پیام معمولاً به دلیل تغییر مکرر IP یا شناسایی IP ایران رخ می دهد. با تغییر VPN به یک سرویس معتبرتر با IP ثابت، این مشکل برطرف می شود.
   • Slippage Error (خطای لغزش): اگر نوسان قیمت در زمان تراکنش از حد Slippage Tolerance تعیین شده توسط شما بیشتر باشد، این خطا را دریافت خواهید کرد. می توانید درصد لغزش را افزایش دهید، اما به این معناست که قیمت نهایی ممکن است کمتر مطلوب باشد.
4. محدودیت های یونی سواپ نسبت به صرافی های متمرکز بزرگ:

   یونی سواپ، مانند بیشتر DEXها، هنوز برخی از قابلیت های پیچیده صرافی های متمرکز مانند معاملات مارجین، فیوچرز، استیکینگ های پیچیده و ابزارهای تحلیلی پیشرفته را ندارد. این مسئله، آن را برای تریدرهای حرفه ای که به این ابزارها نیاز دارند، کمتر جذاب می کند. با این حال، نوآوری هایی مانند Uniswap V4 در تلاش برای پر کردن این شکاف هستند.

مقایسه یونی سواپ با رقبای اصلی

دنیای صرافی های غیرمتمرکز، فضایی رقابتی است و یونی سواپ با وجود پیشتازی، رقبای قدرتمندی نیز دارد. آشنایی با این رقبا و تفاوت های آن ها، به شما کمک می کند تا انتخاب های هوشمندانه تری برای معاملات خود داشته باشید.

یونی سواپ در برابر پنکیک سواپ (PancakeSwap)

پنکیک سواپ یکی از رقبای اصلی یونی سواپ است که تفاوت های کلیدی با آن دارد:

1. شبکه بلاکچین (اتریوم vs. BNB Chain):
   • یونی سواپ: در ابتدا بر بستر اتریوم (Ethereum) راه اندازی شد و کارمزدهای گس آن بر اساس ETH پرداخت می شود.
   • پنکیک سواپ: بر بستر بایننس اسمارت چین (BNB Chain) فعالیت می کند و کارمزدهای گس آن با توکن BNB پرداخت می شود.
2. کارمزدها و سرعت تراکنش ها:
   • یونی سواپ: به دلیل اتریوم، کارمزد تراکنش ها (گس) می تواند بالا و سرعت نسبتاً پایین باشد، به ویژه در زمان اوج شلوغی شبکه.
   • پنکیک سواپ: به دلیل BNB Chain، کارمزدها بسیار پایین تر و سرعت تراکنش ها به مراتب بالاتر است.
3. تفاوت در ساختار بازارساز خودکار و ویژگی ها:

   هر دو از مدل AMM استفاده می کنند، اما پنکیک سواپ ویژگی هایی مانند «فارمینگ ییلد» (Yield Farming) و «قرعه کشی» (Lottery) را ارائه می دهد که یونی سواپ به صورت بومی ندارد. یونی سواپ اما با «نقدینگی متمرکز» (V3) کارایی سرمایه را بهبود بخشیده است.

یونی سواپ در برابر سوشی سواپ (SushiSwap)

سوشی سواپ تاریخچه جالبی دارد و به عنوان یک «فورک» (Fork) از یونی سواپ آغاز شد. فورک به معنای کپی و تغییر دادن کد یک پروژه است:

1. تاریخچه و ارتباط (فورک یونی سواپ):

   سوشی سواپ در سال 2020 با کپی کردن کد یونی سواپ آغاز به کار کرد، اما با هدف بهبود مدل پاداش دهی به تامین کنندگان نقدینگی و معرفی توکن حاکمیتی خود (SUSHI).

2. مدل پاداش دهی LPs و ویژگی های متمایز:

   سوشی سواپ در ابتدا پاداش های بیشتری را به LPs از طریق توکن SUSHI ارائه می داد و همچنین ویژگی هایی مانند «استیکینگ SUSHI» و «وام دهی» را توسعه داد تا از یونی سواپ متمایز شود. این رقابت سالم، به نفع کاربران و نوآوری در دیفای بوده است.

سایر DEXهای مهم (اشاره مختصر به کاربردهای خاص)

علاوه بر رقبای اصلی، DEXهای دیگری نیز وجود دارند که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند:

• dYdX: این پلتفرم بیشتر بر روی معاملات مشتقات (Derivatives) مانند فیوچرز (Futures) و مارجین (Margin Trading) تمرکز دارد و برای تریدرهای حرفه ای مناسب است.
• Curve Finance: متخصص در سواپ استیبل کوین ها با لغزش بسیار کم.
• Balancer: امکان ایجاد استخرهای نقدینگی با وزن دهی های دلخواه و توکن های متعدد را فراهم می کند.

نتیجه گیری

سفر ما به دنیای یونی سواپ نشان داد که این صرافی غیرمتمرکز، قلب تپنده دیفای است و با نوآوری های مداوم خود، تجربه ای بی نظیر از حاکمیت بر دارایی ها و شفافیت را ارائه می دهد. از مکانیزم هوشمند AMM و استخرهای نقدینگی گرفته تا قابلیت های پیشرفته نسخه های V3 و V4، یونی سواپ به شما این امکان را می دهد که با اطمینان و آگاهی کامل، در بازار پویای ارزهای دیجیتال فعالیت کنید.

برای کاربران ایرانی، یونی سواپ با ویژگی عدم نیاز به احراز هویت، فرصتی طلایی برای فعالیت در بازارهای جهانی فراهم می آورد، هرچند لزوم استفاده از VPN/VPS با آی پی ثابت را نباید نادیده گرفت. چالش هایی مانند کارمزد بالای گس در شبکه اتریوم و خطرات توکن های جعلی نیز وجود دارد که با آگاهی و رعایت نکات امنیتی، می توان از آن ها عبور کرد.

در نهایت، انتخاب یونی سواپ یا هر DEX دیگری، به نیازها، میزان سرمایه و ریسک پذیری شما بستگی دارد. اگر به دنبال محیطی شفاف، بدون نیاز به واسطه و با امکانات رو به رشد برای معامله توکن ها و حتی NFTها هستید، صرافی غیرمتمرکز uniswap گزینه ای قدرتمند و الهام بخش در مسیر مالی غیرمتمرکز شما خواهد بود. آینده دیفای روشن است و یونی سواپ با سرعت در حال پیشرفت است تا بستری جامع تر و کارآمدتر را برای همه فراهم کند.